Ngày 18.7.1669, Đức cha Lambert cùng hai cha de Bourges và Bouchard lên chiếc tàu buôn đầu tiên của Pháp đi Đàng Ngoài, đoàn tới cửa sông Hồng ngày 30.8.1669. Từ ba năm nay chỉ mình cha François Deydier chăm lo cho giáo đoàn tại đây, ngài đã thừa hưởng và tiếp nối sự nghiệp truyền giáo khởi đầu của cha Đắc Lộ từ năm 1627-1630: tổ chức giáo đoàn sơ khai tại Đàng Ngoài cũng như Đàng Trong; thành lập nhóm thầy giảng sẽ là cột trụ cho Giáo Hội Việt Nam trong thời kỳ cấm đạo nhiều nơi. Họ tuyên thệ “phục vụ Giáo hội suốt đời, không lập gia đình và sẽ vâng lời các cha trong Dòng đến rao giảng trong đất nước họ hoặc những người mà các cha cử đến thay cho mình”. Cha Deydie vẫn tiếp tục duy trì khuôn khổ tổ chức của các cha Dòng Tên và hướng tới mục đích ưu tiên là đào tạo các linh mục bản xứ.
Khi Đức cha Lambert đến Đàng Ngoài, tình hình bắt đạo của chúa Trịnh vẫn đang diễn ra, thêm vào đó là những khó khăn do sự từ chối không chịu phục quyền vị Giám mục Đại diện Tông tòa của các cha Dòng Tên thuộc chế độ bảo trợ. Những điều này đã làm cho Giáo Hội tại Đàng Ngoài bị xói mòn bởi cuộc chia rẽ thảm khốc và phi lý tới tận cuối thế kỷ.
Dù vậy, những chuyện đáng tiếc trên không ngăn cản Đức cha Lambert và các cha thừa sai tích cực chăm lo cho giáo đoàn. Tháng 01.1670, Đức cha triệu tập ở Thăng Long các ứng sinh đã được cha Deydier chọn lựa và đào tạo để chuẩn bị cho họ lãnh nhận chức linh mục. Sau cuộc tĩnh tâm, Đức cha phong chức cho bảy thầy giảng. Các tiêu chuẩn tuyển chọn khá khắt khe, mặc cho các nhu cầu khẩn cấp, Đức cha quyết không để bị lôi cuốn hy sinh phần phẩm để lấy lượng, nhưng các ứng sinh phải đạt tới mức trưởng thành nhất định và nhất là cần có những đức tính chững chạc qua cách sống[1].
Chúng ta học nơi Đức cha Lambert tính cương quyết và lòng trung thành với sứ mạng của mình như Cha Louvet từng nhận xét:“Một khi Đức cha đã xác định đó là bổn phận của mình rồi thì không một trở ngại, chống đối hay hiểm nguy nào có thể ngăn cản được ngài”[2].
[1][1] x. F. FAUCONNET- BUZELIN, Tìm về nguồn gốc Hội Thừa Sai Hải Ngoại, sđd, trang 185; 188-199.
[2] Louis-Eugène LOUVET, La Cochinchine religieuse, t. I, Paris, E. Leroux, 1885, tr. 307.
Trích Tập Sách “52 Bài Đọc Thiêng Liêng về Đức Cha Lambert de la Motte”
Ban Linh Đạo Hội dòng Mến Thánh Giá Huế
