(Gn 3:1-10; Lc 11:29-32)
Trong cuộc sống thường ngày, chúng ta nhìn thấy nhiều loại dấu hiệu, nhất là dấu hiệu chỉ đường hoặc dấu hiệu mà bạn bè hoặc người thân tạo ra với nhau. Tự bản chất, dấu hiệu không có ý nghĩa trong chính nó vì nó chỉ là “phương tiện” để đưa chúng ta đến một thực tại [hay nơi chốn] mà nó chỉ đến. Khi chúng ta đạt đến thực tại, chúng ta không cần dấu hiệu nữa. Thật vậy, không ai đã đến Sài-gòn mà còn đi tìm những dấu hiệu chỉ đường đi Sài-gòn. Chúng ta có thể nói rằng, điều này đúng trong lãnh vực giao thông hoặc đời sống xã hội. Còn trong đời sống thiêng liêng, nhất là trong tương quan với Thiên Chúa, thì nhiều khi không như thế, vì chúng ta có thể đã được Thiên Chúa đưa đến thực tại rồi mà chúng ta vẫn còn loay hoay đi tìm dấu chỉ. Giống như một tu sĩ được sai đến sống trong một cộng đoàn và trong khi đã sống trong cộng đoàn đó vẫn còn loay hoay đi tìm ý Thiên Chúa: Lạy Chúa, đâu là dấu chỉ cho con biết đây là nơi Ngài muốn con phải đến và làm việc! Đây chính là bối cảnh để chúng ta suy gẫm lời Chúa hôm nay.
Lời Chúa hôm nay tập trung vào dấu lạ của ông Giôna. Bài đọc 1 trình bày cho chúng ta hành trình biến đổi, của sự sám hối của dân thành Ninivê. Chúng ta có thể chia bài đọc 1 ra làm ba phần: (1) sứ điệp cho dân thành Ninivê qua ông Giôna (Gn 3:1-4); (2) phản ứng của dân thành Ninivê (Gn 3:5-9); (3) và phản ứng của Đức Chúa (Gn 3:10).
Thứ nhất, sứ điệp cho dân thành Ninivê qua ông Giôna là: “Hãy đứng dậy, đi đến Ninivê, thành phố lớn, và hô cho dân thành biết lời tuyên cáo Ta sẽ truyền cho ngươi.” Ông Giôna đứng dậy và đi Ninivê, như lời Đức Chúa phán. Ninivê là một thành phố cực kỳ rộng lớn, đi ngang qua phải mất ba ngày đường. Ông Giôna bắt đầu vào thành, đi một ngày đường và công bố: ‘Còn bốn mươi ngày nữa, Ninivê sẽ bị phá đổ’” (Gn 3:1-4). Chúng ta thấy ở đây xuất hiện con số 40, và chúng ta có thể nói đây là biểu tượng của Mùa Chay. Số thời gian mà Đức Chúa ban cho thành Ninivê là 40 ngày để thay đổi. Và đây chính là sứ điệp của Mùa Chay: là thời gian của thay đổi, của canh tân và trở về với Chúa, nếu không sẽ phải đón nhận sự “trừng phạt” từ Đức Chúa. Chúng ta cũng như dân thành Ninivê, chúng ta cũng được ban cho thời gian của Mùa Chay này để thay đổi và trở về với Thiên Chúa. Đừng để thời gian Mùa Chay này trôi qua mà chúng ta không gần Chúa và gần nhau hơn.
Thứ hai, phản ứng của dân thành Ninivê (Gn 3:5-9): “Dân Ninivê tin vào Thiên Chúa, họ công bố lệnh ăn chay và mặc áo vải thô, từ người lớn đến trẻ nhỏ. … Mỗi người phải trở lại, bỏ đường gian ác và những hành vi bạo lực của mình. Biết đâu Thiên Chúa chẳng nghĩ lại, chẳng bỏ ý định giáng phạt, và nguôi cơn thịnh nộ, khiến chúng ta khỏi phải chết’.” Dân thành Ninivê mau mắn đáp lại lời mời gọi sám hối của Thiên Chúa qua Giôna. Họ thay đổi lối sống và hành vi của mình. Chúng ta cần học nơi dân thành Ninivê, phải thay đổi “ngay lập tức.” Đừng để đến ngày mai để thay đổi khi chúng ta có thể làm ngày hôm nay.
Thứ ba, phản ứng của Đức Chúa (Gn 3:10): “Thiên Chúa thấy việc họ làm, thấy họ bỏ đường gian ác mà trở lại, Người hối tiếc về tai hoạ Người đã tuyên bố sẽ giáng trên họ, và đã không giáng xuống nữa.” Có người nói rằng: Thiên Chúa “không hoàn hảo” vì Ngài cũng có “điểm yếu.” Điểm yếu của Thiên Chúa chính là Ngài quá yêu chúng ta, nên dù chúng ta có lỗi phạm đến Ngài bao nhiêu đi nữa, nhưng khi chúng ta chạy đến với Ngài và tỏ lòng thống hối xin tha thứ là Ngài tha thứ ngay cho chúng ta. Còn chúng ta thì sao? Khi anh chị em chúng ta lỗi phạm đến chúng ta và tỏ lòng “thống hối,” chúng ta có tha thứ ngay cho họ không? Hãy học nơi Thiên Chúa sự sẵn sàng tha thứ cho người khác. Dù người khác không đến nói lời xin lỗi, nhưng họ chỉ tỏ ra hối hận qua hành động thay đổi của họ, thì chúng ta phải tha thứ cho họ ngay. Đừng để mặt trời lặn mà cơn giận vẫn còn!
Bài Tin Mừng hôm nay nói về dấu lạ mà dân chúng xin Chúa Giêsu. Và Chúa Giêsu đưa họ về với dấu lạ của Giôna: “Thế hệ này là một thế hệ gian ác; chúng xin dấu lạ. Nhưng chúng sẽ không được thấy dấu lạ nào, ngoài dấu lạ ông Giôna. Quả thật, ông Giôna đã là một dấu lạ cho dân thành Ninivê thế nào, thì Con Người cũng sẽ là một dấu lạ cho thế hệ này như vậy” (Lc 11:29-30). Sự khác biệt của Tin Mừng Thánh Luca và Thánh Mátthêu nằm ở chi tiết là trong Tin Mừng của Mátthêu, Chúa Giêsu nói đến dấu lạ của Giôna là việc ông ở trong bụng cá ba ngày ba đêm để nói lên việc Ngài sẽ ở trong mồ ba ngày (x. Mt 12:40). Chi tiết này chúng ta không tìm thấy trong Tin Mừng của Thánh Luca. Tại sao có sự khác biệt này? Đối với Luca, dấu lạ của Giôna không nằm ở việc ông ở trong bụng cá ba ngày, nhưng nằm ở “việc giảng dạy lời của Thiên Chúa.” Nói cách khác, đối với Thánh Luca, dấu lạ của Giôna mà Chúa Giêsu nói đến chính là việc ông rao giảng lời Thiên Chúa và qua lời giảng của ông, dân thành Ninivê đã sám hối và trở lại với Thiên Chúa. Điều này giúp chúng ta hiểu những câu tiếp theo của Tin Mừng: “Trong cuộc Phán Xét, nữ hoàng Phương Nam sẽ đứng lên cùng với những người của thế hệ này và bà sẽ kết án họ, vì xưa bà đã từ tận cùng trái đất đến nghe lời khôn ngoan của vua Salômôn; mà đây thì còn hơn vua Salômôn nữa. Trong cuộc Phán Xét, dân thành Ninivê sẽ trỗi dậy cùng với thế hệ này và sẽ kết án họ, vì xưa dân ấy đã sám hối khi nghe ông Giôna rao giảng; mà đây thì còn hơn ông Giôna nữa” (Lc 11:31-32). Thật vậy, nữ hoàng Phương Nam “đến nghe” những lời khôn ngoan của Salômôn và dân thành Ninivê đã sám hối khi “nghe lời rao giảng” của ông Giôna. Ở đây không chỉ là Salômôn nói lời khôn ngoan, cũng không chỉ là Giôna công bố sứ điệp “Ninivê sẽ bị phá huỷ,” mà là Đấng “còn hơn Salômôn và Giôna nữa,” là Ngôi Lời đến rao giảng. Salômôn và Giôna chỉ là “dấu chỉ,” còn Chúa Giêsu mới là “thực tại” họ chỉ đến. Khi đang ở với Ngài, chúng ta không cần dấu chỉ gì khác nữa.
Chúng ta đến tham dự Thánh Lễ mỗi ngày và Lời Chúa được công bố cho chúng ta nghe, chúng ta có biến đổi không? Chúng ta để cho thái độ sống của mình thay đổi vì lời nói của anh chị em của mình, tại sao Lời Chúa không có tác dụng gì trên cuộc sống và thái độ của chúng ta với anh chị em của mình? Đừng để Lời Chúa mà chúng ta nghe mỗi ngày [mỗi Chúa Nhật] trở nên vô hiệu và không có sức thuyết phục và biến đổi chúng ta!
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
