Ngày nay, Giáo hội đang lữ hành trong bối cảnh Năm Thánh 2025 với chủ đề “Những người hành hương của Hy vọng”, đòi hỏi một sự làm mới lại cảm thức nên thánh đích thực. Sự thánh thiện không phải là một lối thoát khỏi thế giới, mà là con đường duy nhất dẫn đến Hy Vọng đích thực ngay giữa những biến động, sự ồn ào và cám dỗ của thế giới hôm nay.
Việc làm mới này chính là tái khám phá ơn gọi phổ quát đã được Công Đồng Chung Vatican II long trọng tái khẳng định. Để thực hiện sự canh tân này, trước hết, chúng ta phải trở về với nền tảng thần học cốt lõi, bắt đầu từ nguồn mạch thánh thiện duy nhất là chính Thiên Chúa.
Thiên Chúa là Đấng Thánh Thiện Duy nhất
Việc canh tân cảm thức nên thánh phải bắt nguồn từ một sự hiểu biết sâu sắc và đúng đắn về Thiên Chúa. Sự thánh thiện là ý niệm cốt lõi trong thần học, bắt nguồn từ chính Thiên Chúa. Về bản chất, Thiên Chúa là Đấng Thánh Thiện duy nhất, và mọi sự thánh thiện khác đều xuất phát và phụ thuộc vào Người.
Trong tiếng Do Thái cổ, từ qadash mang ý nghĩa là “được tách riêng ra” và “dành riêng, thánh hiến”. Khi áp dụng cho Thiên Chúa, qadash không chỉ là một thuộc tính, mà là bản chất của chính Người, thể hiện sự siêu việt hoàn toàn so với mọi tạo vật.
Sự siêu việt này biểu hiện ở hai khía cạnh: xét về hữu thể, Thiên Chúa không bị giới hạn bởi không gian, thời gian hay vật chất, là Đấng hoàn toàn khác biệt; xét về mặt đạo đức, Người tách biệt với mọi bất toàn và mọi điều ác, là Sự Thanh Khiết và Tốt Lành tuyệt đối. Nói tóm lại, Thiên Chúa là thánh bởi vì Người khác biệt trong sự vĩ đại, vinh quang và thanh khiết so với tất cả những gì không phải là Người.
Vì Thiên Chúa là Đấng qadash duy nhất, mọi sự thánh thiện khác đều bắt nguồn từ Người. Một vật, một người, hay một ngày trở nên “thánh” không phải do bản chất tự thân mà là vì chúng đã được “tách riêng ra” và “dành riêng” cho việc phục vụ hoặc thuộc về Thiên Chúa. Sự thánh thiện do đó không phải là một đức tính mà con người có thể tự mình tạo ra hay sở hữu, mà là một quà tặng và là một mối liên hệ mật thiết với Người.
Sự thánh thiện của Kitô hữu: Sống trong Đức Kitô
Sự canh tân cảm thức nên thánh chủ yếu nằm ở việc tái định nghĩa nơi chốn và cách thức nên thánh của người Kitô hữu. Trong quá khứ, nhiều Kitô hữu vẫn còn mang nặng quan niệm sai lầm, hình dung sự thánh thiện là một cuộc đời khổ hạnh, tách biệt khỏi xã hội, gắn liền với những phép lạ cả thể hay những công việc phi thường.
Nhưng Đức Giáo hoàng Phanxicô, trong Tông huấn Vui mừng và Hân hoan (Gaudete et Exsultate) về ơn gọi nên thánh trong thế giới ngày nay, đã đưa ra hình ảnh mới mẻ, làm mới cảm thức nên thánh khi gọi đó là những “thánh nhân bên cạnh nhà mình”, hay các vị thánh “ở kề bên” – những người sống thánh thiện giữa những điều bình thường. Sự thánh thiện không phải là đặc ân dành riêng cho các linh mục hay tu sĩ mà là trách nhiệm của tất cả mọi người đã chịu phép Rửa.
Thánh nhân không phải là người không bao giờ phạm lỗi, mà là người biết đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã, vì sự thánh thiện không xóa bỏ yếu đuối con người, nhưng biến đổi nó nhờ Lòng Thương Xót của Chúa. Cốt lõi của sự thánh thiện Kitô hữu là lời mời gọi được tham dự vào sự sống của Thiên Chúa, khi mọi người và mọi vật được kết hợp với Người.
Sự thánh thiện này được ban cho Kitô hữu qua Bí Tích Rửa Tội, vì Đức Kitô chính là hiện thân trọn vẹn và hoàn hảo của sự thánh thiện, là Con Đường, là Sự Thật và là Sự Sống. Nên thánh một cách sâu sắc và đơn giản, chính là trở nên giống Chúa Giêsu hơn mỗi ngày – suy nghĩ, hành động, và yêu thương như Người đã yêu, biến đổi nội tâm để “mặc lấy tâm tình của Đức Kitô” (Pl 2:5).
Tuyên ngôn của Công Đồng Vatican II qua Hiến chế Tín lý Lumen Gentium (Ánh Sáng Muôn Dân), đã làm nền tảng thần học cho sự làm mới này, khẳng định: “Mọi người trong Giáo hội, dù thuộc bậc sống nào, đều được Chúa kêu gọi nên thánh”. Tuyên ngôn này có ý nghĩa cách mạng vì nó xóa bỏ mọi quan niệm phân biệt sự thánh thiện theo cấp bậc hay chức vụ, mời gọi giáo dân nên thánh giữa lòng thế giới, thánh hóa chính những thực tại trần thế mà họ đang sống và làm việc.
Ba trụ cột dẫn đến sự thánh thiện phổ quát
Việc làm mới lại cảm thức nên thánh không dừng lại ở lý thuyết mà phải được thực hành qua những phương thế cụ thể trong đời sống hàng ngày, được Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI chỉ ra là ba trụ cột căn bản của đời sống Giáo hội: Công bố Lời Chúa, Cử hành các Bí Tích, và Thực thi sứ vụ Bác ái.
Trước hết, việc lắng nghe và suy niệm Lời Chúa là nền tảng đầu tiên và cốt yếu: Lời Chúa là ánh sáng dẫn lối, là lương thực nuôi dưỡng tâm hồn, giúp chúng ta nhận ra khuôn mặt Chúa Cha và ý muốn của Người. Để Lời Chúa biến đổi, chúng ta không chỉ đọc Kinh Thánh để biết, mà để gặp gỡ Chúa qua quá trình cầu nguyện, suy niệm, chiêm niệm và hành động. Nên thánh không thể tách rời cầu nguyện, dù là năm phút tĩnh lặng hay những lời nguyện tắt, tất cả đều là những “hơi thở của tâm hồn”, nối kết ta với Thiên Chúa.
Kế đến, các Bí Tích, đặc biệt là Thánh Thể và Hòa Giải, là những trợ lực mạnh mẽ nhất cho đường nên thánh. Thánh Thể là “nguồn mạch và đỉnh cao của toàn bộ đời sống Kitô giáo”, khi rước Chúa Giêsu Thánh Thể, chúng ta đón nhận chính Đấng Thánh vào trong tâm hồn. Sự kết hiệp này là đỉnh điểm của hành trình nên thánh, thanh luyện và biến đổi chúng ta từ bên trong.
Bí Tích Hòa Giải chính là “bí tích của sự nên thánh”, giúp chúng ta liên tục được giao hòa với Chúa, đón nhận Lòng Thương Xót, và can đảm đứng dậy sau sa ngã để tiếp tục bước đi trong ánh sáng của Chúa.
Cuối cùng, sự thánh thiện được chứng tỏ qua hành động yêu thương cụ thể, vì Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI đã nhấn mạnh: “Đức ái không phải là một loại hoạt động từ thiện mà Giáo hội có thể bỏ qua được, nhưng thuộc về bản tính của Giáo hội”. Thánh Têrêsa Calcutta dạy rằng không cần làm những việc lớn lao, mà chỉ cần làm những việc nhỏ bé với tình yêu lớn lao, và trong mỗi người nghèo, người bệnh, người bị bỏ rơi, chúng ta phục vụ chính Chúa Kitô, qua đó biến bác ái thành trụ cột không thể thiếu của sự nên thánh.
Thánh hóa đời sống thường ngày theo tinh thần của Thánh Josemaría Escrivá
Thánh Josemaría Escrivá (1902–1975) đã đưa ra phương thức canh tân cảm thức nên thánh, bằng cách tái khẳng định chân lý sâu sắc: đời sống thường ngày chính là nơi gặp gỡ Chúa Kitô, và mọi ngả đường trần gian đều là ngả đường thần linh.
Giáo huấn trung tâm của ngài là “biến công việc thành lời cầu nguyện”; ngài dạy rằng công việc không phải là gánh nặng, mà là một phương tiện để nên thánh và phục vụ tha nhân. Ngài thúc giục mọi người lao động với sự hoàn hảo và chuyên nghiệp cao nhất, vì đó là của lễ dâng lên Thiên Chúa. Điều này được tóm tắt trong lời dạy nổi tiếng: “Hãy thánh hóa công việc của con, hãy thánh hóa chính mình trong công việc của con, và hãy thánh hóa người khác qua công việc của con”, biến công việc của một kỹ sư hay một người nội trợ đều có thể trở thành “bàn thờ” nơi phụng vụ được cử hành.
Kế đến, ngài đề cao nhân đức anh hùng trong những điều nhỏ bé, vì sự thánh thiện không đòi hỏi những hành động phi thường, mà là sự trung thành một cách anh hùng trong những chi tiết nhỏ nhặt của cuộc sống, từ sự đúng giờ, ngăn nắp, nụ cười nhân hậu, sự nhẫn nại trong gia đình, đến sự tỉ mỉ trong nhiệm vụ. Ngài dạy: “Thiên Chúa không cần sự hy sinh lớn lao. Ngài chỉ cần con thực hiện nhiệm vụ của mình và hoàn thành công việc của mình bằng tình yêu”.
Sức mạnh của sự thánh thiện giữa lòng thế giới
Việc làm mới cảm thức về ơn gọi nên thánh giữa lòng thế giới đòi hỏi chúng ta phải mở rộng tầm nhìn vượt ra khỏi những vị thánh được tôn phong trên bàn thờ, để khám phá vẻ đẹp và sức mạnh của sự thánh thiện ngay giữa đời thường.
Đức Giáo hoàng Phanxicô, trong Tông huấn Vui mừng và Hân hoan, một lần nữa nhắc nhở chúng ta: Sự thánh thiện đích thực không bao giờ là một chiến tích cá nhân cô độc, mà là một hành trình thuộc về dân thánh của Thiên Chúa. Chúng ta được thánh hóa trong mạng lưới tương quan phức tạp của cộng đồng nhân loại, bởi lẽ “chẳng ai được cứu độ một mình”. Chính trong sự hiệp thông này, sự thánh thiện sáng chói nhất lại nằm ở “tầng lớp giữa của con đường nên thánh” – nơi sự kiên trì âm thầm của những người cha người mẹ nuôi dưỡng con cái với tình thương bao la, những người lao động vất vả lo toan cho gia đình, hay những bệnh nhân cao niên không đánh mất nụ cười.
Những “vị thánh ở kề bên” này là tấm gương phản chiếu sự hiện diện sống động của Thiên Chúa ngay giữa đời thường. Như Thánh Têrêsa Bênêđicta Thánh Giá đã chỉ ra, lịch sử cứu độ thực sự thường được định đoạt bởi những “tâm hồn mà chẳng sử sách nào đề cập đến”. Những hành động kiên trung, âm thầm và đầy yêu thương đó chính là những bước ngoặt quyết định nhất, không chỉ trong lịch sử thế giới mà còn trong đời sống riêng của mỗi người chúng ta.
Để làm mới lại ơn gọi nên thánh, chúng ta được mời gọi trở về với vẻ đẹp và sức mạnh của sự thánh thiện hằng ngày và đầy âm thầm này. Đó chính là men, là ánh sáng, là sức sống làm cho Tin Mừng trở nên hữu hình và đáng tin cậy nhất trong thế giới hôm nay.
Vatican News
