Đức Mẹ – Các ThánhSự Kiện

Các Thánh Tử Đạo Việt Nam

  1. CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM

Các thánh Tử đạo Việt Nam là những tín hữu Công giáo người Việt hoặc Thừa sai ngoại quốc được Giáo hội Công giáo Rôma tuyên thánh với lý do Các Vị đã chết vì đạo, vì niềm tin vào Thiên Chúa, vào ơn Cứu độ của Chúa Giêsu đã chịu chết cho mình, cho nhân loại. Trong lịch sử Công giáo tại Việt Nam, ước tính có đến hàng trăm ngàn người đã tử vì đạo để làm chứng cho Đức tin Kitô giáo. Trong số đó có 117 vị đã được Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II tuyên Thánh vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, và Thầy giảng Anrê Phú Yên được tuyên Chân phước ngày 05 tháng 3 năm 2000.

Lễ kính chung cho các Thánh tử đạo Việt Nam là ngày 24 tháng 11, được Giáo hội Công giáo khắp thế giới cử hành với bậc lễ theo Lịch Chung Rôma là lễ nhớ. Riêng Giáo hội Việt Nam cử hành lễ kính trọng thể vào Chúa nhật giữa tháng 11[1], trước lễ Chúa Kitô Vua.

DANH SÁCH ĐƯỢC THỐNG KÊ

Theo quốc tịch, 117 Thánh Tử đạo Việt Nam được chia ra như sau:

– 11 vị gốc Tây Ban Nha: 6 giám mục và 5 linh mục dòng Đa Minh,

– 10 vị gốc Pháp: 2 giám mục và 8 linh mục thuộc Hội Thừa sai Paris,

– 96 vị người Việt: 37 linh mục và 59 giáo dân – trong đó có 14 thầy giảng, 1 chủng sinh và một phụ nữ là bà Anê Lê Thị Thành.

Theo Việt sử, các vị này đã bị giết trong những đời vua chúa sau đây:

– 2 vị dưới thời chúa Trịnh Doanh (1740-1767),

– 2 vị dưới thời chúa Trịnh Sâm (1767-1782),

– 2 vị do sắc lệnh của vua Cảnh Thịnh (1782-1802),

– 58 vị dưới thời vua Minh Mạng (1820-1841),

– 3 vị dưới thời vua Thiệu Trị (1841-1847),

– 50 vị dưới thời vua Tự Đức (1847-1883).

Trong thế kỷ 18 và 19, có khoảng từ 130 ngàn đến 300 nghìn người Công giáo đã chết vì đạo; riêng trong thời gian từ 1857 đến 1862, có khoảng 5 nghìn tín hữu bị giết, khoảng 40 nghìn tín hữu cùng 215 giáo sĩ, tu sĩ nam nữ đã bị bắt, bỏ tù hay lưu đày vì đạo. Trong số đó có 117 vị, tử đạo từ 1745 đến 1862, được Giáo hội Công giáo Rôma tôn vinh Chân phước qua bốn đợt:

– Ngày 27 tháng 5 năm 1900 (thời Giáo hoàng Lêô XIII): 64 vị.

– Ngày 20 tháng 5 năm 1906 (thời Giáo hoàng Piô X): 8 vị.

– Ngày 02 tháng 5 năm 1909 (thời Giáo hoàng Piô X): 20 vị.

– Ngày 29 tháng 4 năm 1951 (thời Giáo hoàng Piô XII): 25 vị.

Các Vị được tuyên Thánh vào ngày 19 tháng 6 năm 1988 do Đức Giáo hoàng Gioan  Phaolô II.                                                  

II. 15 Vị THÁNH TỬ ĐẠO GIÁO PHẬN HUẾ

Trong danh sách đông đảo 117 Thánh tử đạo Việt Nam, Lịch sử Giáo phận Huế thân yêu của chúng ta rất vinh dự có 15 Vị, thuộc Giáo phận Bắc và Đông Đàng Trong có Giám mục, Linh mục thừa sai ngoại quốc hay Linh mục bản quốc, những tín hữu Công giáo  thuộc giáo phận Huế. Các Vị được Giáo hội Công giáo Rôma tuyên thánh với lý do tử đạo. 15 Vị ở trong số 117 vị đã được Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II tuyên Thánh vào ngày 19 tháng 6 năm 1988.

Trên miền đất thánh thiêng được chúc phúc này, chúng ta rất vinh dự đi lại trên những con đường các Thánh Tử đạo đã đi qua, đến viếng hoặc đi ngang qua những nơi các Vị đã chịu thống khổ vì Đạo Chúa trở nên lễ tế hiến dâng trọn thân xác đến giọt máu cuối cùng… Các Ngài đã anh dũng đi con đường vinh nhục, con đường đẫm máu. Con đường Thánh Giá. Thật là một hồng phúc, nếu chúng ta có ý thức và lòng mến yêu khi chúng ta bước lên những con đường mà các Đấng Tử đạo đã đi qua.

II.1. Những con đường mang hương thơm tình yêu tự hiến theo gương Chúa Giêsu Kitô.  Xin ghi lại một vài nơi ngay trong miền đất Huế này.

  • Đường phố, chợ (trong thành nội): Thánh Micae Hồ Đình Hy mang xiềng xích, đã bị dẫn đi trong ba ngày trên các con đường, có những ngã tư trong nội thành, đến nơi phố chợ đông người thì dừng lại để bị đánh và bêu rếu, sĩ nhục, trước ngày họ dẫn Ngài đem đi chém ở Chợ An Hòa.
  • Nơi công đường, trước Ngọ môn: Thánh Marchand Du, Thánh ngồi trong cũi, tử tù được kéo ra để cho Vua Minh Mạng luận tội và phải lãnh án Bá đao. Con đường Ngài bị dẫn lên pháp trường Thợ Đức là đường lên Núi Sọ của Ngài. Bá đao. Một hình khổ vô nhân đạo nhất, đau khổ nhất dành cho Vị Tử đạo. Ngày nay, nơi Ngài đã chịu hành hình, Giáo phận đã xây một “Bia mộ tưởng niệm’ để hậu thế đến kính viếng cầu nguyện nơi Thánh này.
  • Con đường từ lao tù ra Cống chém An Hòa (bây giờ nó gần trạm đổ xăng An Hòa, Huế), Thánh Anrê Trần Văn Trông đi lãnh án, mẹ Ngài đã đến đợi ở nơi hành hình, bà Mẹ an ủi con can đảm trước cái chết. Khi con bị chém đầu, Mẹ thánh Anrê Trông nói vối quan: “Đây là con tôi, cho tôi xin cái đầu”, tên đao phủ đã đôi cái đầu vào trong vạt áo dài của bà, bà ôm hôn kính và đưa về nhà…
  • Tại Cống chém An Hòa: Cũng là nơi Các Thánh Phanxicô Trần Văn Trung, Simon Phan Ðắc Hòa, Giuse Lê Đăng Thị đã bị chém đầu. Ở nơi đây, khi chém đầu tử tội xong, người ta còn treo thủ cấp lên hàng tre bên cạnh… để cho dân chúng sợ.
  • Con đường lên pháp trường Thợ Đúc: Thánh Phaolô Tống viết Bường muốn chết trên nền Nhà thờ Thợ Đúc đã bị phá hủy trước đó (do lệnh Vua Minh Mạng). Nhưng vào gần cuối tháng 10 (ngày 23.10), mưa lụt, nước khe suối chảy mạnh, cầu tạm bợ, không qua được, nên ngài đã xin chém đầu bên này cầu, đối diện với Nhà thờ đã bị phá. Ngày nay, có đài tưởng niệm Ngài ở đây. Chị em MTG Huế lên viếng Lăng mộ các Bà MTG tiền bối ở Thợ Đúc thì thường đi trên con đường có đài tưởng niệm Thánh Tử đạo Phaolô Tống Viết Bường.
  • Tại Bãi Dâu, vùng đất bồi của Sông Hương và sông đào Đông Ba, vì là vùng đất bồi nơi trồng cây dâu rất tốt. Nơi thi hành bản án cha Emmanuen Triệu (chém đầu) ở Chợ Được. Thừa sai Isidore Gagelin (Kính) bị xử giảo (kéo dây thắt cổ cho tới chết) nhưng không cùng một chỗ quá Chợ Dinh. Các vị từ trong nơi giam cầm (Trấn Phủ) đi ra theo cửa Đông Ba đến nơi thụ án. Thi hài vị tử đạo Emmanuen được chôn tạm ở đó, sau được cải táng về Dương Sơn, và hiện nay đã được cải táng đưa về nhà mai táng của giáo xứ Phường Đúc và một phần ở Dương Sơn. Còn Thừa sai Isidore Gagelin (Kính) được chôn tạm trong nhà một tín hữu ở Phủ Cam. Đến năm 1846 được đưa về Chủng viện của Hội Truyền giáo Hải ngoại Paris.
  • Con đường đi lên Lao Bảo: Từ Cung quán, Thánh Phanxicô Phan (Francois Jaccard) được đày lên Vùng Lao Bảo, nơi rừng thiêng nước độc, để có thể chết rũ tù tại đó – như người bạn của Ngài, Cha Odorico (dòng Phanxicô), nhưng Chúa chưa để Ngài phải như thế! Con đường Thánh Giá của Ngài còn phải gian nan đau đớn hơn. Con đường ấy, hôm nay chị em MTG mình vẫn tiếp tục đi… đi lên miền thượng du để phục vụ dân nghèo cả thể chất lẫn tinh thần… Chúng ta thật hạnh phúc để bước trên con đường mang tính lịch sử hào hùng đó!

 II.2. 15 Thánh Tử đạo Giáo phận Huế có tên sau đây:

  1. Anrê Trần Văn Trông , Sinh năm 1814 tại Kim Long, Huế, Binh Sĩ, bị xử trảm ngày 28/11/1835 tại An Hòa dưới đời vua Minh Mạng, được phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 28/11.

2.Antôn Nguyễn Hữu Quỳnh (Năm) , Sinh năm 1768 tại Mỹ Hương, Quảng Bình, Y sĩ, bị xử giảo ngày 10/07/1840 tại Ðồng Hới dưới đời vua Minh Mạng, đước phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 10/07.

  1. Emmanuel Nguyễn Văn Triệu , Sinh năm 1756 tại Thợ Ðức, Phú Xuân, Huế, Linh mục, bị xử trảm ngày 17/09/1798 tại Bãi Dâu dưới đời vua Cảnh Thịnh, được phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 17/09.
  2. 4. Gioan Du (Joseph Marchand) , Sinh năm 1803 tại Passavaut, Besancon, Pháp, Linh Mục Hội Thừa sai Paris, địa phận Ðàng Ngoài, bị xử hình bá đao ngày 30/11/1835 tại Thợ Ðúc dưới đời vua Minh Mạng, được phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 30/11
  3. 5. Gioan Ðoàn Trinh Hoan, Sinh năm 1798 tại Kim Long, Thừa Thiên, Linh mục, bị xử trảm ngày 26/05/1861 tại Ðồng Hới dưới đời vua Tự Ðức, được phong Chân Phước ngày 11/04/1909 do Ðức Piô X, lễ kính vào ngày 26/05.
  4. 6. Giuse Lê Đăng Thị , Sinh năm 1825 tại Kẻ Văn, Quảng Trị, Giáo dân, Cai Ðội, bị xử giảo ngày 24/10/1860 tại An Hòa dưới đời vua Tự Ðức, được phong Chân Phước ngày 11/04/1909 do Ðức Piô X, lễ kính vào ngày 24/10.
  5. 7. Matthêu Nguyễn Văn Phượng (Ðắc) , Sinh năm 1808 tại Kẻ Lái, Quảng Bình, Trùm họ, bị xử trảm ngày 26/05/1861 tại Ðồng Hới dưới đời vua Tự Ðức, được phong Chân Phước ngày 11/04/1909 do Ðức Piô X, lễ kính vào ngày 26/05.
  6. 8. Micae Hồ Ðình Hy, Sinh năm 1808 tại Như Lâm, Thừa Thiên, Giáo dân, Quan Thái Bộc, bị xử trảm ngày 22/05/1857 tại An Hòa dưới đời vua Tự Ðức, được phong Chân Phước ngày 11/04/1909 do Ðức Piô X, lễ kính vào ngày 22/05.
  7. 9. Phanxicô Kính (Francois Isidore Gagelin), Sinh năm 1799 tại Montperreux, Besancon, Pháp, Linh mục Thừa sai Paris, địa phận Ðàng Trong, bị xử giảo ngày 17/10/1833 tại Bãi Dâu dưới đời vua Minh Mạng, được phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 17/10.
  8. 10. Phanxicô Phan (Francois Jaccard), Sinh năm 1799 tại Onnion, Annecy, Pháp, Linh mục Hội Thừa sai Paris, địa phận Ðàng Trong, bị xử giảo ngày 21/09/1838 tại Nhan Biều dưới đời vua Minh Mạng, được phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 21/09.
  9. 11.  Phanxicô Trần Văn Trung, Sinh năm 1825 tại Phan Xã, Quảng Trị, Giáo dân, Cai đội, bị xử trảm ngày 6/10/1858 tại An Hòa dưới đời vua Tự Ðức, được phong Chân Phước ngày 11/04/1909 do Ðức Piô X, lễ kính vào ngày 6/10.
  10. 12. Phaolô Tống Viết Bường, Sinh tại Phủ Cam, Huế, Giáo dân, Quan Thị Vệ, bị xử trảm ngày 23/10/1833 tại Thợ Ðức dưới đời vua Minh Mạng, được phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 23/10.
  11. 13. Simon Phan Ðắc Hòa, Sinh năm 1787 tại Mai Vĩnh, Thừa Thiên, Giáo dân, Y Sĩ, bị xử trảm ngày 12/12/1840 tại An Hòa dưới đời vua Minh Mạng, được phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 12/12.
  12. 14. Stêphanô Théodore Cuénot Thể, Sinh năm 1802 tại Belieu, Besancon, Pháp, Giám mục Hội Thừa Sai Paris, địa phận Ðông Ðàng Trong, chết rũ tù ngày 14/11/1861 tại Bình Ðịnh dưới đời vua Tự Ðức, được phong Chân Phước ngày 11/04/1909 do Ðức Piô X, lễ kính vào ngày 14/11.
  13. 15. Tôma Trần Văn Thiện , Sinh năm 1820 tại Trung Quán, Quảng Bình, Chủng sinh, bị xử giảo ngày 21/09/1838 tại Nhan Biều dưới đời vua Minh Mạng, được phong Chân Phước ngày 27/05/1900 do Ðức Lêô XIII, lễ kính vào ngày 21/09.

III. Nét đẹp của Hồng Ân Tử Đạo 

Mừng Lễ Các Thánh Tử đạo Việt Nam chúng ta mang trong mình một niềm vui và một sự hãnh diện thánh hảo. Những trang sử tuy đầy máu và nước mắt nhưng là những trang sử kiêu hùng anh dũng, chứng tỏ quyền năng phi thường phát xuất từ Thiên Chúa. Các ngài đã bị dồn ép tư bề, nhưng không bị đè bẹp; hoang mang nhưng không tuyệt vọng; bị ngược đãi nhưng không bị bỏ rơi; bị quật ngã nhưng không bị tiêu diệt. Các ngài luôn mang nơi thân mình cuộc khổ nạn của Đức Giêsu, để sự sống của Đức Giêsu cũng được biểu lộ nơi thân mình các ngài.

Thật vậy, nét đẹp của Hồng Ân Tử Đạo mãi mãi là nét đẹp tuyệt hảo của Tình yêu tự hiến, noi theo gương của Đức Kitô Thầy chí Thánh. Hiến chế Ánh Sáng Cho Muôn Dân của Công Đồng Vaticanô II dạy rõ: “Vì tử đạo là hành vi làm cho người môn đệ nên giống Thầy mình, Đấng đã tình nguyện chấp nhận cái chết để cứu độ thế giới và được đồng hình đồng dạng với Người trong việc đổ máu, nên Giáo Hội coi đó là hồng ân trổi vượt và là sự xác nhận cao quý nhất về đức ái.” (LG 42). Và Đức Thánh Cha Bênêđictô 16 cũng đã định nghĩa: “Tử Đạo Kitô Giáo là một hành động yêu thương tuyệt hảo dành cho Thiên Chúa và cho tha nhân, kể cả những người bách hại.”[2]

Các Thánh Tử đạo, vì thế, không phải là những con người huênh hoang đi tìm cái chết, nhưng là những con người can đảm đón nhận cái chết vì lòng Tin-Cậy-Mến đối với Thiên Chúa và vì tình yêu đối với tha nhân. Các Thánh Tử Đạo không phải là những siêu nhân muốn làm anh hùng, nhưng là những con người thật sự sống khiêm hạ đón nhận Thánh Ý Thiên Chúa trong đêm tối Đức Tin, các ngài xác tín vào sự trợ lực của Ơn Thánh mà các ngài đã có thể kiên nhẫn, vui vẻ chịu đựng mọi cực hình noi theo mẫu gương tự hiến của Chúa Giêsu. Các ngài đã dám sống cho Chúa thì cũng dám chết vì Chúa. Không phải là gông cùm, xiềng xích, tù đày; không phải là xương tan thịt nát, máu chảy đầu rơi cho bằng lòng hiếu nghĩa và tín trung với Thiên Chúa. Máu đã thấm vào lòng đất Mẹ Việt Nam để làm những hạt giống đức tin sinh sôi nảy nở trong lòng dân tộc Việt Nam.

Lạy Các Thánh Tử Đạo Việt Nam, xin cầu cho chúng con.

Lạy Các Thánh Tử Đạo Giáo phận Huế,Xin cầu cho chúng con.

                                                 Maria Nguyễn thị Tuyệt

Hội dòng Mến Thánh Giá Huế

                                                       (sưu tầm và biên soạn)

 Nguồn: Website của Đạo Binh Đức Mẹ

  • Tủ sách Đaminh VN
  • Huế Cổ Vết tích Đạo và Đời
  • B. ROUX
  • Người dịch Lm Minh Anh (Gp. Huế)

[1] . Cộng đoàn Nhà Mẹ MTG Huế thì cử hành Lễ trọng thể vào chính ngày lễ 24.11. hằng năm.

[2] ĐGH BÊNÊĐICTÔ, Kinh Truyền Tin 26/12/2007

Bài Viết Gần Đây