HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC NHẬT BẢN
Hành trình hòa bình: Mang theo niềm hy vọng
Thông điệp của các giám mục nhân kỷ niệm 80 năm kết thúc Thế chiến thứ hai
Gửi đến tất cả những ai khao khát hòa bình, đặc biệt là các bạn trẻ:
Dẫn nhập
Năm nay đánh dấu kỷ niệm 80 năm kết thúc Thế chiến thứ hai. Trong năm đặc biệt này, chúng ta một lần nữa dâng lời cầu nguyện cho những ai đã mất mạng, cho những người đã bị xúc phạm phẩm giá theo nhiều cách khác nhau, và cho môi trường thiên nhiên đã phải gánh chịu biết bao tổn hại. Sau một khoảng thời gian dài bằng cả đời người, làm sao chúng ta có thể đón nhận giá trị của phẩm giá con người và khát vọng thực hiện hòa bình? Và làm sao chúng ta có thể truyền đạt giá trị và khát vọng ấy cho thế hệ mai sau?
Trong Năm thánh này, được cử hành 25 năm một lần trong Giáo hội Công giáo, chúng tôi mong muốn cùng đồng hành với anh chị em, đặc biệt là các bạn trẻ, trong niềm hy vọng kiến tạo một thế giới hòa bình.
80 năm sau chiến tranh
Vào tháng 10 năm 2024, Liên đoàn các Tổ chức Nạn nhân Bom Nguyên tử và Bom Khinh khí Nhật Bản (Japan Hidankyo) đã được trao giải Nobel Hòa bình. Trong bài phát biểu nhận giải, ông Terumi Tanaka, Tổng thư ký của tổ chức, đã nói: “Vũ khí hạt nhân không thể – và không được – cùng tồn tại với nhân loại.” Những lời ấy, chắc chắn đã chạm đến trái tim của nhiều người trên khắp thế giới và khơi dậy suy tư về việc xóa bỏ vũ khí hạt nhân, mang trong mình sức nặng của 80 năm.
Nhiều người tại Nhật Bản cũng như trên thế giới, những người đã trải qua cuộc chiến ấy, trong suốt 80 năm qua đã không ngừng chia sẻ những trải nghiệm của họ và hành động vì hòa bình.
Giờ đây, 80 năm sau, số người từng trải qua chiến tranh chỉ còn lại rất ít. Chính trong thời điểm như thế này, chúng ta càng cần phải đối diện cách chân thành với những sự kiện lịch sử, học hỏi từ đó, ghi nhớ, truyền lại cho thế hệ mai sau và vận dụng những điều ấy cho mục đích hòa bình.
“Ghi nhớ, cùng nhau lên đường, và bảo vệ. Đó là ba nghĩa vụ luân lý mà tại Hiroshima này mang một ý nghĩa mạnh mẽ và phổ quát hơn bao giờ hết, và có thể mở ra một con đường dẫn đến hòa bình. Vì lý do đó, chúng ta không thể để cho các thế hệ hiện tại và tương lai đánh mất ký ức về những gì đã xảy ra tại đây” (Đức Thánh Cha Phanxicô tại Hiroshima, 2019).
Theo nghĩa đó, việc các bạn trẻ hành hương và đến Hiroshima, Nagasaki, Okinawa để tìm hiểu về hòa bình là điều rất quan trọng và đầy ý nghĩa.
Đồng thời, chúng ta cũng không được quên rằng ngay từ trước cuộc chiến tranh Châu Á – Thái Bình Dương, Nhật Bản đã gây ra nhiều đau thương cho các quốc gia láng giềng, từ đầu thời Minh Trị qua các cuộc chiến Trung – Nhật và Nga – Nhật, cũng như qua thời kỳ cai trị thuộc địa và những hành động khác.
Trong dòng lịch sử đó và cho đến khi chiến tranh kết thúc cách đây 80 năm, Giáo hội Công giáo đã không hoàn thành đúng vai trò của mình trong việc xây dựng hòa bình. Sau thời Minh Trị, Nhật Bản đã thiết lập một thể chế quốc gia đặt hoàng đế làm trung tâm, và Giáo hội Công giáo đã cố gắng thể hiện lòng trung thành với quốc gia. Hệ quả là, Giáo hội đã sử dụng học thuyết chiến tranh chính nghĩa để biện minh và ủng hộ các cuộc chiến tranh của Nhật Bản. Chúng ta cần đối diện cách chân thành với những sự thật ấy, sám hối, và cùng với những người sẽ dẫn dắt thế hệ tương lai bước đi trên con đường hòa bình.
Thế giới ngày nay
Song song với 80 năm nỗ lực vì hòa bình của biết bao người dân, Liên hiệp quốc và các quốc gia thành viên cũng đã không ngừng tiến bước. Thế nhưng, Hiến chương Liên hiệp quốc cùng nhiều chuẩn mực khác nhằm kiến tạo hòa bình đã bị giải thích một cách tùy tiện và bị phớt lờ. Ngày nay, thế giới đang chứng kiến những cuộc chiến phi lý.
Tại Ukraina và Nga, tại Palestine và Israel ở Trung Đông, cũng như tại Myanmar và nhiều quốc gia Châu Phi khác, mỗi ngày đều có nhiều người bị giết hại, và sự tàn phá khiến người ta không dám nhìn, vẫn tiếp diễn.
Chiến tranh được tiến hành nhân danh công lý, dưới những cái cớ như can thiệp nhân đạo, tấn công phủ đầu, tự vệ… Tuy nhiên, đó là những cách diễn giải tự biện minh, dẫn đến tổn thất cho biết bao thường dân, hủy hoại môi trường và làm gia tăng nhiều mối nguy cơ khác nhau (x. Thông điệp Fratelli tutti, số 258).
Hơn nữa, ngày càng có nhiều quốc gia, ngay cả những nước không đang có xung đột, đang tăng cường trang bị vũ khí nhằm ngăn ngừa chiến tranh và chuẩn bị trong trường hợp chiến tranh xảy ra.
Tình trạng đó cũng đang diễn ra tại Nhật Bản, nơi mà chủ nghĩa hòa bình vốn là chính sách quốc gia, nay đang bị lu mờ bởi những hành động như cho phép thực thi quyền phòng vệ tập thể, điều trước đây bị xem là trái với Điều 9 của Hiến pháp Nhật Bản, triển khai các tên lửa tầm xa có khả năng tấn công lãnh thổ nước khác, dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu vũ khí, thành lập thêm các căn cứ mới của Lực lượng Phòng vệ, và gia tăng đáng kể chi tiêu quân sự.
Tại Okinawa và quần đảo Nansei, các đơn vị tên lửa đang lần lượt được triển khai liên tiếp dưới danh nghĩa “phòng thủ.” Tám mươi năm trước, Trận chiến Okinawa đã cướp đi sinh mạng của hơn 200.000 người, trong đó có hơn 94.000 thường dân. Mang trong mình ký ức đau thương về cuộc chiến tàn khốc ấy và về nhiều vụ bạo lực liên quan đến sự hiện diện của các căn cứ quân sự Hoa Kỳ kể từ đó đến nay, người dân Okinawa vẫn không ngừng kêu gọi hòa bình bằng con đường bất bạo động, để chiến tranh không bao giờ tái diễn. Họ muốn đảm bảo rằng những tổn hại do các căn cứ gây ra, bao gồm cả bạo lực tình dục, sẽ không lặp lại. Thế nhưng, bất chấp những lời kêu gọi ấy, các căn cứ tên lửa vẫn đang được xây dựng công khai. Trong số những người cao tuổi tại Okinawa, đã có những tiếng nói rằng: “Chúng ta đang chuẩn bị cho chiến tranh” và “chúng ta đang đi lại đúng những bước trước khi chiến tranh nổ ra.”
Sự kinh hoàng và tội ác của chiến tranh đã trở nên rõ ràng với nhiều người, nhưng chúng ta cần học lại từ kinh nghiệm 80 năm trước rằng, chính việc thấm nhuần những tư tưởng và giá trị nào đó trong đời sống hằng ngày đã vô tình làm thay đổi dư luận và dẫn tới chiến tranh. Liệu Nhật Bản có thực sự đang trên con đường hướng tới hòa bình?
Hướng đến việc xóa bỏ vũ khí hạt nhân
“Với xác tín sâu xa, tôi muốn một lần nữa tuyên bố rằng việc sử dụng năng lượng nguyên tử cho mục đích chiến tranh, hôm nay hơn bao giờ hết, là một tội ác không chỉ chống lại phẩm giá con người mà còn chống lại bất kỳ tương lai khả dĩ nào của ngôi nhà chung chúng ta. Việc sử dụng năng lượng nguyên tử cho mục đích chiến tranh là vô luân, cũng như việc sở hữu vũ khí hạt nhân là vô luân” (Đức Thánh Cha Phanxicô tại Hiroshima, 2019).
Giải Nobel Hòa bình được trao cho tổ chức Japan Hidankyo là một bước tiến lớn trong bối cảnh mối đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân, nhằm giúp thế giới chuyển hướng khỏi học thuyết “răn đe hạt nhân” và tiến tới việc xóa bỏ vũ khí hạt nhân.
Chúng ta, những người đang sống tại đất nước từng chịu thảm họa bom nguyên tử, hiểu được từ chính kinh nghiệm rằng vũ khí hạt nhân gây ra tác hại cho sức khỏe, tạo ra sự kỳ thị xã hội và hủy hoại môi trường không chỉ vào thời điểm phát nổ, mà còn kéo dài lâu dài về sau.
Ba mươi năm trước, các giám mục Nhật Bản đã mạnh mẽ tuyên bố: “Đã từng kinh nghiệm sức tàn phá khủng khiếp của vũ khí hạt nhân, chúng ta có trách nhiệm, với tư cách là những chứng nhân quý giá, tiếp tục lên tiếng kêu gọi xóa bỏ vũ khí hạt nhân” (Nghị quyết vì Hòa bình: Nhân dịp Kỷ niệm 50 năm Kết thúc Chiến tranh).
Những nỗ lực nhằm xóa bỏ vũ khí hạt nhân đang được mở rộng qua mạng lưới hợp tác giữa các Giám mục Hiroshima và Nagasaki với Hoa Kỳ. Chúng tôi cầu nguyện để việc trao giải Nobel trở thành ngọn hải đăng hy vọng cho một thế giới không còn vũ khí hạt nhân. Chúng tôi khẩn thiết kêu gọi chính phủ Nhật Bản và tất cả các quốc gia trên thế giới hãy mở lòng đón nhận “dấu chỉ thời đại” này, và hành động để ký kết và phê chuẩn Hiệp ước Cấm Vũ khí Hạt nhân càng sớm càng tốt.
Hòa bình đích thực
Từ “hòa bình” (shalom) được nói đến trong Kinh thánh, nguyên ngữ có nghĩa là “một trạng thái không khiếm khuyết.” Theo nghĩa đó, hòa bình không chỉ đơn thuần là sự vắng bóng của chiến tranh hay xung đột, mà là một tình trạng trong đó thế giới được tự do trước mặt Thiên Chúa, nơi mọi điều Thiên Chúa đã tạo dựng là rất tốt đẹp được tôn trọng và sống trong hài hòa.
Vì thế, khi chúng ta nỗ lực xây dựng hòa bình, chúng ta không thể tiến bước nếu không suy xét về mối tương quan của mình với Thiên Chúa, với tha nhân và với môi trường thiên nhiên. Chúng ta cần hoán cải và thiết lập những tương quan đúng đắn trước mặt Thiên Chúa. Hòa bình không đến từ vũ khí hạt nhân hay thế cân bằng sức mạnh của các lực lượng.
Cùng nhau bước đi trong hy vọng
Năm nay, Giáo hội Công giáo cử hành Năm thánh. Đây là một biến cố gắn liền với “Năm thánh” được nói đến trong sách Lêvi của Cựu ước (Lv 25,10). Theo sách Lêvi, đây là năm giải phóng diễn ra mỗi 50 năm, khi ruộng đất được để cho nghỉ ngơi, đất đai đã bán đi vì nghèo đói hay vì những lý do khác được hoàn trả, đồng hương bị bắt làm nô lệ được trả tự do, và các món nợ được tha.
Giáo hội Công giáo cử hành Năm thánh mỗi 25 năm, nhằm tái khẳng định giá trị cao quý của mọi con người trước mặt Thiên Chúa, xóa bỏ những vi phạm quyền lợi, lật đổ bất công và giải thoát chúng ta khỏi nợ nần. Có thể nói, đây là năm để trở về từ trạng thái thiếu hụt, quay lại với căn tính ban đầu của mình và thực thi hòa bình.
Đức cố Giáo hoàng Phanxicô đã chọn chủ đề cho Năm thánh năm nay là “Những người hành hương của hy vọng” và ngài cầu nguyện rằng: “Ước gì Năm thánh là cơ hội để tất cả chúng ta được canh tân trong niềm hy vọng.”
Trong phép lành đầu tiên với tư cách giáo hoàng, Đức Lêô XIV đã nói: “Bình an ở cùng anh chị em!… Tôi ước ao lời chào bình an này vang vọng trong tâm hồn anh chị em, trong các gia đình, nơi mọi người, ở mọi quốc gia và trên toàn thế giới. Bình an ở cùng anh chị em!”
Gửi đến tất cả anh chị em đang khát khao hòa bình, đặc biệt là các bạn trẻ, chúng ta hãy cùng nhau đảm nhận hành trình tiến về hòa bình, hành trình đã được các thế hệ đi trước chuyển trao suốt 80 năm qua, và chúng ta hãy cùng nhau tiếp tục dệt nên hòa bình với hy vọng trong tim mình.
Ngày 17 tháng 6 năm 2025
Hội đồng Giám mục Công giáo Nhật Bản
Tâm Bùi chuyển ngữ
từ cbcj.catholic.jp
Nguồn: hdgmvietnam.com
