(St 3:9-15.20; Ep 1:3-6.11-12; Lc 1:26-38)
Hôm nay chúng ta cùng với Giáo Hội mừng trọng thể lễ Mẹ Maria Vô Nhiễm Nguyên Tội. Thánh lễ này được cử hành để mừng trọng thể Tín Điều Mẹ Maria Vô Nhiễm Nguyên Tội được Đức Thánh Cha Piô IX công bố năm 1854. Đức Thánh Cha Piô IX đã công bố tín điều như sau: “Đức Trinh Nữ Diễm Phúc Maria, đã được gìn giữ khỏi mọi tỳ ố nguyên tội ngay từ lúc tượng thai, do ân sủng và tình thương đặc biệt của Thiên Chúa toàn năng, nhờ công nghiệp của Đức Giêsu Kitô Đấng Cứu Độ loài người (DS, 2803). Chúng ta tự hỏi: Thánh lễ này có ý nghĩa gì với chúng ta ngày hôm nay không? Chúng ta để lời Chúa hướng dẫn hầu trở nên như Mẹ, đó là trở thành những người sống trọn vẹn cho Chúa và sống một cuộc đời thanh sạch, trong trắng.
Bài đọc 1 trình bày cho chúng ta “thảm cảnh” của nhân loại sau khi Adam và Eva ăn trái cây giữa vườn, cây biết thiện biết ác. Con người đã không còn có được mối tương quan thân tình với Thiên Chúa và với nhau. Với Thiên Chúa, con người đã lẩn trốn: “Con nghe thấy tiếng Ngài trong vườn, con sợ hãi vì con trần truồng, nên con lẩn trốn” (St 3:10). Con người nhận ra sự “trần truồng,” hay đúng hơn sự giới hạn của mình và như thế lẩn trốn khỏi Thiên Chúa. Họ lẩn trốn vì sợ hãi và vì xấu hổ. Đây chính là cảm thức của con người khi phạm tội. Cảm thức này vẫn hiện diện trong mỗi người chúng ta. Nói cách cụ thể, mỗi khi phạm tội, trong chúng ta có một cảm giác xấu hổ, không dám đối diện với Thiên Chúa. Chúng ta muốn trốn chạy khỏi Ngài. Nhưng chúng ta thấy, dù con người trốn chạy, Thiên Chúa vẫn gọi chúng ta: “Ngươi ở đâu?” và Ngài chờ đợi chúng ta trả lời từ trong chỗ ẩn nấp của mình. Sau khi phạm tội, đừng sợ việc trả lời Thiên Chúa khi Ngài gọi. Hãy trả lời cách nhanh chóng, để được Ngài chữa lành. Còn với tha nhân, con người đổ lỗi cho nhau và đổ lỗi cho hoàn cảnh để biện mình cho lỗi phạm của mình: “Đức Chúa là Thiên Chúa hỏi: ‘Ai đã cho ngươi biết là ngươi trần truồng? Có phải ngươi đã ăn trái cây mà Ta đã cấm ngươi ăn không?’ Con người thưa: ‘Người đàn bà Ngài cho ở với con, đã cho con trái cây ấy, nên con ăn.’ Đức Chúa là Thiên Chúa hỏi người đàn bà: ‘Ngươi đã làm gì thế?’ Người đàn bà thưa: ‘Con rắn đã lừa dối con, nên con ăn’” (St 3:11-14). Chúng ta vẫn sống kinh nghiệm này ngày hôm nay. Nhiều người chúng ta đổ lỗi cho người khác và hoàn cảnh về những thất bại của mình.
Tuy nhiên, trong thảm cảnh đó, chúng ta nhận ra tình yêu vô điều kiện của Thiên Chúa dành cho con người. Ngài không bỏ rơi con người, nhưng hứa ban Đấng Cứu Thế. Tin Mừng đầu tiên được công bố: “Đức Chúa là Thiên Chúa phán với con rắn: ‘Mi đã làm điều đó, nên mi đáng bị nguyền rủa nhất trong mọi loài súc vật và mọi loài dã thú. Mi phải bò bằng bụng, phải ăn bụi đất mọi ngày trong đời mi. Ta sẽ gây mối thù giữa mi và người đàn bà, giữa dòng giống mi và dòng giống người ấy; dòng giống đó sẽ đánh vào đầu mi, và mi sẽ cắn vào gót nó’” (St 3:14-15). Trong những lời này, chúng ta thấy Thiên Chúa đã không bỏ rơi con người. Ngài đã có một kế hoạch để cứu chuộc con người bằng cách tiên báo sự chiến thắng trên mãnh lực của sự dữ. Là dòng giống của người “đàn bà,” chúng ta có chiến đấu để chiến thắng mãnh lực của con rắn không hay chúng ta đang làm nô lệ cho nó?
Thánh Phaolô trong bài đọc 2 chúc tụng Thiên Chúa vì những kỳ công Ngài thực hiện cho con người trong Đức Kitô. Như chúng ta đọc thấy trong bài đọc 1, sau khi con người phạm tội, con người lẩn trốn khỏi Thiên Chúa. Nhưng trong Đức Kitô, Thiên Chúa “đã chọn ta trước cả khi tạo thành vũ trụ, để trước thánh nhan Người, ta trở nên tinh tuyền thánh thiện, nhờ tình thương của Người” (Ep 1:4). Không những thế, “theo ý muốn và lòng nhân ái của Người, Người đã tiền định cho ta làm nghĩa tử nhờ Đức Giêsu Kitô, để ta hằng ngợi khen ân sủng rạng ngời, ân sủng Người ban tặng cho ta trong Thánh Tử yêu dấu” (Ep 1:5-6). Những lời này cho chúng ta thấy nhân phẩm cao quý của mình, đó là chúng ta không chỉ trở nên tinh tuyền thánh thiện mà còn được làm nghĩa tử và nghĩa nữ của Thiên Chúa. Nhìn từ khía cạnh này, chúng ta hiểu được ý nghĩa của thánh lễ hôm nay, đó là trong ý định của Thiên Chúa, Ngài tiền định cho chúng ta làm con cái của Ngài nhờ Đức Kitô. Khi trở nên con cái, chúng ta được mời gọi sống một cuộc sống thánh thiện và tinh tuyền, không vương tỳ ố của tội lỗi. Mẹ Maria đã được ơn sủng Thiên Chúa bao bọc khi thụ thai, nên Mẹ luôn tin tuyền thánh thiện trước mặt Thiên Chúa.
Bài Tin Mừng hôm nay trình thuật biến cố truyền tin của thiên thần Gabriel cho Mẹ Maria. Chúng ta đã nghe và suy gẫm về đoạn Tin Mừng này nhiều lần, nên hôm nay chúng ta chỉ chọn một điểm quan trọng để nói lên ý nghĩa của thánh lễ hôm nay. Chi tiết đó chính là lời chào của Thiên Thần Gabriel: “Mừng vui lên, hỡi Đấng đầy ân sủng, Đức Chúa ở cùng bà” (Lc 1:28). Lời chào này làm cho Mẹ Maria phải bối rối và tự hỏi nó có ý nghĩa gì. Tại sao? Vì lời chào này đưa Mẹ về với toàn bộ lịch sử của dân Mẹ và nói lên ơn gọi của Mẹ, đó là được Thiên Chúa tuyển chọn. Khi Thiên Chúa chào mừng, ‘mừng vui lên,’ Mẹ tự hỏi: Làm sao Mẹ có thể vui được vì dân của Mẹ đang sống trong cảnh bị áp bức? Làm sao một cô gái ‘bình thường’ như Mẹ lại được Thiên Chúa để mắt đến và ban đầy ân sủng? Làm sao Mẹ có được diễm phúc ‘Đức Chúa ở cùng?’ Đây là những điều làm cho mẹ bối rối và tự hỏi. Tuy nhiên, chi tiết đáng lưu ý nhất trong lời chào này là: “hỡi Đấng đầy ân sủng.” Đây chính là nền tảng Kinh Thánh của tín điều Mẹ Vô Nhiễm mà chúng ta mừng kính trọng thể hôm nay. Vì Mẹ được “đầy ân sủng,” nên Mẹ không bị một tì ố của tội lỗi nào. Giáo Hội đã dạy về điều này như sau: “Suốt dọc chiều dài lịch sử, Hội Thánh đã nhận thức rằng Đức Maria, vì được Thiên Chúa ban cho ‘đầy ơn phúc’ (Lc 1:28), nên được cứu chuộc ngay từ lúc tượng thai” (GLGHC, 491). Chính vì ‘đầy ân phúc,’ nên Mẹ đã được nâng đỡ để hoàn toàn tự do đáp lại lời mời gọi cộng tác với Thiên Chúa trong công trình cứu độ của Ngài: “Để làm Mẹ Đấng Cứu thế, Đức Maria ‘đã được Chúa ban cho nhiều ơn xứng với nhiệm vụ cao cả ấy’ (x. LG, 56). Lúc truyền tin, thiên sứ Gáprien đã chào Mẹ ‘là đấng đầy ơn phúc’ (x. Lc l:28). Thật vậy, Mẹ cần được ân sủng Chúa nâng đỡ để có thể hoàn toàn tự do trong đức tin mà đáp lại lời loan báo ơn gọi của Người” (GLGHC, 490). Chi tiết nay mời gọi chúng ta nhìn lại cuộc sống của mình. Chúng ta biết ơn Chúa luôn đủ cho chúng ta (x. 2 Cr 12:9). Nhưng nhiều khi chúng ta không để cho ơn Chúa lấp đầy cuộc sống mình, nên chúng ta vẫn nuông chiều theo tội. Giống như một ly nước, khi nước đã đầy đến miệng thì không thể đổ thêm gì vào được. Cuộc sống chúng ta cũng thế, nếu tràn đầy ân sủng của Chúa thì không còn chỗ cho tội lỗi. Hãy làm trống những nơi ơn sủng Chúa chưa đổ đầy và xin Chúa đổ đầy những nơi đó với tình yêu của Ngài để chúng ta có thể trở nên như Mẹ, sống một đời sống thánh thiện tinh tuyền trước nhan thánh Chúa.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
