(Hc 3:2-6, 12-14; Col 3:12-21; Mt 2:13-15.19-23)
Một trong những sự thật đau lòng trong đời sống gia đình thời hiện đại là chúng ta dành quá nhiều thời gian cho công việc [việc học], cho các phương tiện truyền thông, và dành quá ít thời gian cho gia đình. Điều này làm cho các thành viên trong gia đình đôi khi thấy xa lạ với nhau và càng ngày càng không hiểu nhau. Theo một thống kê, các bạn trẻ sử dụng thời gian trong tuần (168 tiếng) của mình như sau: Ngũ – 56 tiếng, làm việc/học – 70 tiếng, xem TV và các chương trình giải trí khác – 12 tiếng, internet – 13 tiếng, gặp gỡ bạn bè – 8 tiếng, gia đình – 9 tiếng. Và trong một ngày, mỗi bạn trẻ nhắn trung bình 144 tin. Thống kê này không chỉ đúng cho các bạn trẻ là những người làm con, nhưng cũng đúng với các bậc làm cha mẹ, là những người luôn bận rộn với kế sinh nhai. Chính vì vậy, các ‘tương quan liên vị bằng việc gặp gỡ trực tiếp’ trong gia đình bị thay thế bằng ‘tương quan liên vị qua các phương tiện truyền thông.’ Lấy một ví dụ là, đôi khi ở trong nhà cùng nhau, nhưng vì quá quen với ‘chủ nghĩa thực dụng và tiện nghi,’ chúng ta không buồn ra khỏi phòng để nói chuyện trực tiếp với nhau, nhưng dùng điện thoại để nói điều mình muốn nói. Hệ quả là các ‘tương quan thật’ trong gia đình biến thành các ‘tương quan ảo.’ Cha mẹ và con cái bị chia cắt bởi ‘lớp kính’ của phương tiện truyền thông.
Hôm nay, chúng ta cùng với Giáo Hội mừng kính lễ Thánh Gia Thất, là gia đình gương mẫu cho mọi gia đình Kitô giáo. Cùng nhau suy gẫm lời Chúa mà Giáo Hội qua phụng vụ hôm nay đề nghị, chúng ta trở về với những giá trị nền tảng của Kinh Thánh để xây dựng gia đình chúng ta thành một gia đình thánh thiện theo gương Gia Đình Na-da-rét, thành ngôi trường dạy đời sống tin-cậy-mến và các nhân đức. Chúng ta bắt đầu bài chia sẻ hôm nay với mẫu chuyện đơn sơ sau:
Một bác sĩ đang ngồi trầm ngâm nghiên cứu bệnh án của một bệnh nhân. Ngay lúc đó, đứa con nhỏ 4 tuổi của ông chạy đến kề bên nhìn ông và lẳng lặng chơi dưới chân ông. Bị quấy rầy và mất tập trung với sự hiện diện của đứa con, ông rút trong ngăn kéo một thanh sô-cô-la và đưa cho chú bé, nhưng chú bé lắc đầu. Ông lại rút ra ít tiền và bảo chú bé nói mẹ đưa đi mua kẹo bánh. Nhưng chú bé cũng lắc đầu và tiếp tục quấn quít dưới chân ông. Ông liền tức giận hét lên:
“Vậy mày thích cái gì? Mày không biết là mày đang quấy rầy tao không?”
“Con chỉ thích được ở gần bố thôi mà!” chú bé vừa trả lời, vừa mếu máo khóc.
Chúng ta có thích được ở gần những người thân trong gia đình của chúng ta không? Hay chúng ta cảm thấy bị quấy rầy với sự hiện diện của họ? Hỏi một cách khác, chúng ta thích dành thời gian cho ai: thành viên trong gia đình hay những người không phải là thành viên trong gia đình? Trong cuộc sống, chúng ta thường dành nhiều thời gian ở những nơi chúng ta cảm thấy thích, cảm thấy được đón nhận, được yêu thương, và với những người mang lại cho chúng ta niềm vui và hạnh phúc. Nói một cách cụ thể, ngoài khoảng thời gian bắt buộc trong ngày để làm việc hoặc học hành, khoảng thời gian còn lại chúng ta dành ở đâu và cho ai quyết định tầm quan trọng của nơi đó hoặc người đó trong cuộc đời chúng ta. Thật vậy, chúng ta chỉ dành thời gian cho những người chúng ta yêu thương, chứ không bao giờ dành thời gian cho những người chúng ta không thích hoặc không yêu. Chúng ta tuyên xưng rằng, chúng ta yêu Chúa “hết sức lực, hết linh hồn, và hết trí khôn,” nhưng chúng ta dành cho Chúa bao nhiêu thời gian trong 168 tiếng đồng hồ trong tuần sống của chúng ta?
Một cách cụ thể, đa số ai trong chúng ta cũng có cảm giác một đồng hồ ở trong nhà thờ để tham dự thánh lễ ngày Chúa Nhật dài hơn hai đồng hồ xem phim hoặc nói chuyện, hoặc ‘ăn uống’ với bạn bè. Dành thời gian với ‘con người,’ chúng ta thấy thời gian trôi qua thật nhanh. Còn đến với Chúa chúng ta thấy thời gian trôi thật chậm. Chúng ta có cảm giác như thế vì chúng ta chưa yêu Chúa đủ, chưa cảm thấy mình được yêu và được đón nhận. Điều này chúng ta rút ra từ kinh nghiệm sống của chúng ta: Khi chúng ta ngồi với người chúng ta yêu thương, chúng ta dường như không còn quan tâm đến thời gian và thấy thời gian trôi qua rất nhanh. Điều chúng ta quan tâm chính là được ở với người mình yêu. Được ở với người mình yêu là diễm phúc. Đây là điều Thánh Vịnh Gia trong đáp ca ngày hôm nay hát mừng: Những ai ở trong nhà Chúa luôn được chúc phúc (xem Tv 83:5a). Đây là bối cảnh để chúng ta hiểu ý nghĩa của bài đọc 1 hôm nay.
Trong bài đọc 1 chúng ta thấy cha mẹ đưa Sa-mu-en cùng với của lễ là “một con bò mộng ba tuổi, hai thùng bột và một bầu da đầy rượu” (1 Sam 1:24) lên đền thờ và dâng cho Đức Chúa. Bài đọc chỉ ra vai trò quan trọng nhất của cha mẹ trong gia đình, đó là: Đem con của mình đến đền thờ để dâng cho Chúa. Nói một cách khác, vai trò của cha mẹ là dạy con cái biết kính sợ Đức Chúa và bước theo đướng lối của Ngài (hoặc “tìm thấy niềm vui trong thánh điện Ngài”). Nhiều khi quá bận rộn với công việc làm ăn, các bậc làm cha mẹ quên mất vai trò là “nhà giáo dục đầu tiên của đức tin cho con cái mình,” và là “những người xây dựng một mái ấm tình thương nơi con cái học yêu và biết được yêu.”
Trong bài đọc 2 hôm nay, Thánh Phaolô đưa ra một danh sách những nhân đức mà tín hữu Côlôxê phải cố gắng sở hữu. Những nhân đức đó là: lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hoà và nhẫn nại” (Cl 3:12). Bên cạnh đó, Thánh Phaolô còn chỉ cách cụ thể những thái độ cần có để xây dựng một cộng đoàn của những người “được Thiên Chúa tuyển lựa, thánh hiến và yêu thương”: “Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau, nếu trong anh em người này có điều gì phải trách móc người kia. Chúa đã tha thứ cho anh em, thì anh em cũng vậy, anh em phải tha thứ cho nhau. Trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng bác ái: đó là mối dây liên kết tuyệt hảo. Ước gì ơn bình an của Đức Kitô điều khiển tâm hồn anh em, vì trong một thân thể duy nhất, anh em đã được kêu gọi đến hưởng ơn bình an đó. Bởi vậy, anh em hãy hết dạ tri ân” (Cl 3:13-15). Trong những lời này, chúng ta thấy có hai yếu tố nổi bật để xây dựng cộng đoàn là: tha thứ và yêu thương [bác ái]. Hai yếu tố này, có thể nói, là hai mặt của một đồng tiền: Yêu thương mà không tha thứ là yêu thương giả dối; tha thứ mà không yêu thương là điều bất khả thể. Để sống trọn vẹn hai điều này, Thánh Phaolô chỉ cho các tín hữu Côlôxê [và chúng ta] bí quyết sau, đó là: “Anh em có làm gì, nói gì, thì hãy làm hãy nói nhân danh Chúa Giêsu, và nhờ Người mà cảm tạ Thiên Chúa Cha” (Cl 3:17).
Thánh Mátthêu trình bày cho chúng ta thời khắc gia đình Thánh Gia trãi qua khó khăn trong giây phút đầu tiên của đời sống gia đình khi có sự hiện diện của Chúa Giêsu. Bài Tin Mừng dường như xoay quanh Thánh Giuse, cột trụ của gia đình. Thánh Giuse để lại cho chúng ta một thái độ sống, nếu học theo, chúng ta sẽ làm gia đình chúng ta hoà thuận êm ấm. Điều đó là gì? Đó là thái độ lắng nghe lời Chúa và đem ra thực hành [theo vai trò của mình trong gia đình/đời sống tu trì].
Bài Tin Mừng thuật lại ba lần sứ thần Chúa hiện ra báo mộng cho Giuse. Lần đầu xảy ra sau khi các nhà chiêm tinh ra về: “Này ông, dậy đem Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai-cập, và cứ ở đó cho đến khi tôi báo lại, vì vua Hê-rô-đê sắp tìm giết Hài Nhi đấy!” (Mt 2:13). Đối diện với mối nguy hiểm cho con của mình, Giuse không chần chừ, “liền trỗi dậy, và đang đêm, đưa Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai-cập” (Mt 2:14). Thánh Giuse bảo vệ Chúa Giêsu cho đến khi mối nguy hiểm không còn hầu ứng nghiệm lời Chúa phán xưa qua miệng ngôn sứ: Ta đã gọi con Ta ra khỏi Ai-cập” (Mt 2:15). Khi đối diện với những hiểm nguy sẽ xảy ra cho những người được Chúa trao cho chăm sóc, chúng ta có luôn tĩnh thức, biện phân để tìm ra phương án tốt nhất hầu bảo vệ họ không?
Lần thứ hai sứ thần hiện ra với Giuse khi vua Hê-rô-đê băng hà. Sứ thần muốn Thánh Giuse đem Chúa Giêsu về lại đất Israel: “Này ông, dậy đem Hài Nhi và mẹ Người về đất Ít-ra-en, vì những kẻ tìm giết Hài Nhi đã chết rồi” (Mt 2:20). Vừa nghe lời báo của sứ thần, Giuse “liền trỗi dậy đưa Hài Nhi và mẹ Người về đất Ít-ra-en” (Mt 2:21). Cũng như lần trước, Thánh Giuse luôn sẵn sàng, không quản ngại đêm trường gió lạnh, “liền trỗi dậy.” Thái độ sẵn sàng thi hành ý Chúa của Thánh Giuse đáng để chúng ta học hỏi. Nhiều lần trong cuộc sống, chúng ta biết rõ đây là thánh ý Chúa, nhưng chúng ta lại chần chừ, tìm đủ mọi cách để thoái thác hoặc từ chối làm theo [nhất là trong đời sống thánh hiến!]. Thái độ của Thánh Giuse mời gọi chúng ta mau mắn thi hành thánh ý Chúa, dù phải đối diện với nhiều thử thách và khó khăn. Chính thái độ may mắn này mà lời Chúa được ứng nghiệm.
Lần thứ ba sứ thần hiện ra với Thánh Giuse là khi về đến Israel và “nghe biết Ác-khê-lao đã kế vị vua cha là Hê-rô-đê, cai trị miền Giu-đê” (Mt 2:22). Thánh Giuse đưa Chúa Giêsu đến một nơi an toàn, “đến ở tại một thành kia gọi là Na-da-rét, để ứng nghiệm lời đã phán qua miệng các ngôn sứ rằng: Người sẽ được gọi là người Na-da-rét” (Mt 2:23). Lần báo mộng này có cùng sứ điệp với lần báo mộng thứ nhất, đó là tránh những nguy hiểm cho con trẻ Giêsu. Tuy nhiên, đây cũng chính là điểm son của bài Tin Mừng hôm nay. Một cách cụ thể là bài Tin Mừng được viết theo dạng “bánh mì kẹp” – lần báo mộng thứ nhất và thứ ba đều có cùng một kết thúc, đó là “để ứng nghiệm lời Chúa phán qua miệng [các] ngôn sứ (Mt 2:15.23). Hai miếng này kẹp miếng bên giữa là thái độ sẳn sàng thi hành thánh ý Thiên Chúa của Thánh Giuse. Từ đây, chúng ta có thể rút ra được bài học cho mỗi gia đình, đó là: để gia đình được thánh thiện theo gương mẫu của Thánh Gia, mỗi người trong gia đình phải biết lắng nghe lời Chúa và mau mắn đem ra thực hành. Phải biết vai trò của mình trong gia đình [cộng đoàn tu trì] và mau mắn thi hành.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
