(Ds 21:4-9; Ga 8:21-30)
Mất kiên nhẫn luôn là đề tài muôn thuở của con người. Hành trình càng dài, kết quả càng xa thì sự mất kiên nhẫn là mối cám dỗ lớn nhất. Đây chính là hình ảnh được trình bày trong bài đọc 1 hôm nay. Do hành trình qua sa mạc có nhiều khó khăn, dân Israel mất kiên nhẫn và “kêu trách Thiên Chúa và ông Môsê rằng: ‘Tại sao lại đưa chúng tôi ra khỏi đất Aicập, để chúng tôi chết trong sa mạc, một nơi chẳng có bánh ăn, chẳng có nước uống? Chúng tôi đã chán ngấy thứ đồ ăn vô vị này’” (Ds 21:5). Họ kêu trách Chúa khi những nhu cầu cần thiết cho thân xác của họ không được thoả mãn. Họ kêu trách Chúa vì những gì Chúa ban cho họ đã trở nên nhàm chán. Đây là hình ảnh của mỗi người chúng ta ngày hôm nay. Nhiều lần chúng ta cũng nhàm chán với những gì Ngài ban cho chúng ta: chúng ta thấy thánh lễ, đời sống cầu nguyện, đời sống yêu thương tha thứ anh chị em mình trở nên vô vị. Và như thế chúng ta kêu trách và mất kiên nhẫn với Thiên Chúa, với chính mình và với anh chị em chung quanh. Để có được phương thuốc chữa lành nọc độc của việc mất kiên nhẫn và kêu trách Thiên Chúa, ông Môsê đã kêu dân chúng nhìn lên con rắn đồng treo trên cây cột. Ai nhìn lên con rắn thì được sống. Chi tiết này dạy chúng ta rằng: Chỉ những ai mắt luôn hướng về trời cao [hướng về Chúa Giêsu, Đấng chịu treo trên thập giá] mới hiểu giá trị của sự kiên nhẫn và biết ơn những gì Thiên Chúa đã ban.
Chúng ta chỉ hiểu bài Tin Mừng hôm nay khi chúng ta nối kết nó với đoạn trước (Ga 8:12-20) mà trong đó Thánh Gioan trình bày việc Chúa Cha làm chứng cho Chúa Giêsu. Nhưng dù có Chúa Cha làm chứng, người Do Thái vẫn không tin vào Chúa Giêsu được Chúa Cha sai đến. Vì không tin, nên khi Chúa Giêsu trở về với Chúa Cha, những người Do Thái không tin sẽ chết trong tội của mình: “Đức Giêsu nói với người Do Thái rằng: ‘Tôi ra đi, các ông sẽ tìm tôi, và các ông sẽ mang tội mình mà chết. Nơi tôi đi, các ông không thể đến được’” (Ga 8:21). Đây là bối cảnh của bài Tin Mừng hôm nay. Trong những lời trên, Chúa Giêsu ám chỉ đến việc Ngài sẽ phục sinh và trở về với Chúa Cha, nhưng những Người Do Thái không tin và không hiểu điều Ngài nói, nên họ tưởng Ngài sẽ tự tử (x. Ga 8:22). Chi tiết này mời gọi chúng ta nhìn lại đức tin của mình. Nhiều lần Thiên Chúa nói chúng ta qua lời Ngài, qua những người khác, qua những sự kiện trong cuộc sống mà chúng ta vẫn không tin vào Ngài. Đức tin của chúng ta ngày càng suy yếu và chúng ta chết trong lối sống tội lỗi của mình. Hãy mở rộng cõi lòng cho Chúa Giêsu, để Ngài dẫn chúng ta về với Chúa Cha qua mầu nhiệm vượt qua của Ngài – qua cái chết đến vinh quang.
Đứng trước việc người Do Thái không hiểu điều Ngài nói, Chúa Giêsu khẳng định về sự khác biệt giữa Ngài với họ: “Các ông bởi hạ giới; còn tôi, tôi bởi thượng giới. Các ông thuộc về thế gian này; còn tôi, tôi không thuộc về thế gian này. Tôi đã nói với các ông là các ông sẽ mang tội lỗi mình mà chết. Thật vậy, nếu các ông không tin là Tôi Hằng Hữu, các ông sẽ mang tội lỗi mình mà chết” (Ga 8:23-24). Sự tương phản giữa nguồn gốc từ trời của Chúa Giêsu và nguồn gốc từ đất của những người chống đối Ngài làm cho việc họ đi đến nơi Chúa Giêsu đến trở nên không thể. Điều này không có nghĩa là họ không thể đến. Họ có thể đến nơi Ngài đến [Chúa Cha] chỉ qua Ngài, đó là tin vào Ngài. Sự tương phản này chỉ nhằm mục đích mạc khải chân tính của Chúa Giêsu: Ngài là Đấng Hằng Hữu. Như vậy, những ai không tin Ngài là Đấng Hằng Hữu sẽ bị phán xét và sẽ mang tội mình mà chết. Chi tiết này khuyến cáo chúng ta về việc nhiều lần chúng ta quá nhấn mạnh đến nhân tính của Chúa Giêsu và biến Ngài thành một con người. Chúng ta cần phải nhớ rằng Chúa Giêsu cũng là Chúa. Vì vậy, đức tin vào Chúa Giêsu giúp chúng ta tuyên xưng Ngài là Chúa thật và là Người thật. Hai bản tính này không thể tách rời nhau.
Dù Chúa Giêsu nói cho họ biết về nguồn gốc thượng giới của mình, người Do Thái vẫn không biết Ngài là ai: “Họ liền hỏi Người: ‘Ông là ai?’” Theo các học giả Kinh Thánh, những lời này là lời đáp trả của những người không có khả năng nghe Chúa Giêsu trực tiếp, nên họ cần lời giải thích về chân tính của Chúa Giêsu: “Đức Giêsu đáp: ‘Hoàn toàn đúng như tôi vừa nói với các ông đó. Tôi còn có nhiều điều phải nói và xét đoán về các ông. Nhưng Đấng đã sai tôi là Đấng chân thật; còn tôi, tôi nói lại cho thế gian những điều tôi đã nghe Người nói.’ Họ không hiểu là Đức Giêsu nói với họ về Chúa Cha” (Ga 8:26-27). Những lời này một lần nữa chứng minh Chúa Giêsu đến từ Chúa Cha. Lời của Ngài đến từ Chúa Cha qua lời phán xét dành cho những ai không nhận ra rằng Thiên Chúa đang nói với họ qua Ngài. Điều này mời gọi chúng ta xem xét lại lời ăn tiếng nói của mình. Chúng ta có thật sự nói lại những điều chúng ta đã nghe Thiên Chúa nói không? Những người để Thiên Chúa nói qua họ là những người không bao giờ dùng lời nói của mình để nói xấu hầu làm tổn thương và mất danh dự của người khác.
Cuối cùng, Chúa Giêsu khẳng định cho thính giả của mình rằng: “Khi các ông giương cao Con Người lên, bấy giờ các ông sẽ biết là Tôi Hằng Hữu, và biết tôi không tự mình làm bất cứ điều gì, nhưng Chúa Cha đã dạy tôi thế nào, thì tôi nói như vậy. Đấng đã sai tôi vẫn ở với tôi; Người không để tôi cô độc, vì tôi hằng làm những điều đẹp ý Người” (Ga 8:28-29). Trong những lời này, Chúa Giêsu nói cho thính giả của Ngài rằng, chính cái chết trên thập giá của Ngài mạc khải Ngài là ai và chứng tỏ sự hiệp nhất của Chúa Giêsu với Chúa Cha. Đây không phải là giây phút vinh quang của Satan; cũng không phải là dấu hiệu Thiên Chúa bỏ rơi Ngài (x. Ga 14:30; 16:32-33). Thập giá là giây phút vinh quang khi Satan bị đánh bại và sự nên một với Thiên Chúa được cảm nghiệm cách sâu xa nhất. Chi tiết này an ủi chúng ta trong giây phút đau khổ của cuộc đời. Trong giây phút đó, chúng ta được mời gọi bước vào mầu nhiệm tình yêu, mầu nhiệm vinh quang của Thiên Chúa để chiến thắng quyền lực tối tăm làm chúng ta nản lòng và mất niềm tin vào Chúa. Chúng ta hãy nhớ rằng chỉ trong giây phút của thập giá, chúng ta mới hiểu được tình yêu của Thiên Chúa, mới biết thế nào là yêu cho đến cùng và như thế mới cảm nghiệm được Thiên Chúa gần chúng ta như thế nào.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
