(Hs 8:4-7.11-13; Mt 9:32-38)
Trong bài đọc 1, ngôn sứ Hôsê nói về tình trạng bỏ Thiên Chúa để chạy theo ngẫu tượng của con cái Israel. Họ không còn đi theo đường lối và huấn lệnh của Đức Chúa. Trong lời sấm của Hôsê, chúng ta có thể đọc thấy những lỗi phạm sau: (1) con cái Israel không chấp nhận Đức Chúa là Đấng dẫn dắt mình mà chọn cho mình những lãnh tụ theo ý muốn [“Con cái Israel phong vương người mà Ta không chọn, tôn làm lãnh tụ kẻ Ta không biết, dùng bạc vàng làm ra ngẫu tượng, để rồi bị đập tan” (Hs 8:4)]; (2) con cái Israel đã không tuân theo luật lệ của Đức Chúa [“Luật lệ của Ta, Ta có viết cho nó cả ngàn, thì nó cũng coi là xa lạ” (Hs 8:12)]. Đứng trước những lỗi phạm này, Đức Chúa đã kêu gọi con cái Israel từ bỏ ngẫu tượng, trở về để bước đi trong đường lối huấn lệnh của Ngài. Nếu không trở về với Đức Chúa, con cái Israel sẽ phải đối diện với những hậu quả họ tạo ra như lời Đức Chúa phán: “Chúng gieo gió thì phải gặt bão. Chúng là cây lúa không làm đòng, là hạt lúa lép không có bột, nhưng giả như có bột, thì ngoại bang cũng sẽ nuốt hết” (Hs 8:7). Hình ảnh của Israel trên đây phản chiếu một cách nào đó cuộc sống của mỗi người trong chúng ta. Nhiều lần, chúng ta cũng chọn cho mình những người “lãnh đạo” hướng dẫn đời mình ngoài Thiên Chúa, đó có thể là tiền tài, danh vọng, cũng như những lợi danh ở đời để rồi chúng ta không còn nghe và sống theo huấn lệnh của Thiên Chúa. Lời sấm của ngôn sứ Hôsê mời gọi chúng ta từ bỏ lối sống chạy theo ngẫu tượng để bước đi trong đường lối Đức Chúa chỉ dẫn. Chỉ có như thế, chúng ta mới có thể tìm thấy được niềm vui ơn cứu độ.
Trong bài Tin Mừng hôm nay, Thánh Mátthêu trình thuật cho chúng ta hai điều nơi Chúa Giêsu, đó là Ngài chữa lành một người câm bị quỷ ám (Mt 9:32-34) và Ngài tỏ lòng thương với đám đông dân chúng. Sự kiện Chúa Giêsu chữa người câm bị quỷ ám cũng như phản ứng của người Pharisêu được trình bày rất ngắn gọn. Nếu lưu ý, chúng ta nhận ra rằng việc chữa lành chỉ được đề cập đến trong một mệnh đề phụ. Chúng ta sẽ thấy cùng sự kiện như thế được trình thuật cách chi tiết hơn trong chương 12 (câu 22-32). Điều làm chúng ta quan tâm ở đây là việc chữa lành của Chúa Giêsu đã gợi lên hai phản ứng trái chiều: tích cực nơi đám đông [“Dân chúng kinh ngạc, nói rằng: “Ở Ít-ra-en, chưa hề thấy thế bao giờ!” (Mt 9:33)] và tiêu cực nơi những người Pharisêu [“Nhưng người Pharisêu lại bảo: ‘Ông ấy dựa thế quỷ vương mà trừ quỷ’” (Mt 9:34)]. Phản ứng tích cực của đám đông cho thấy việc Chúa Giêsu thực hiện những phép lạ có một ý nghĩa quan trọng trong việc giải phóng dân Israel. Phản ứng tiêu cực của những người Pharisêu đã bắt đầu một chuỗi đối kháng và bóng dáng của Thập Giá đã rợp bóng trên cuộc đời Chúa Giêsu từ giây phút này. Theo họ, Chúa Giêsu không phải là một “thầy thuốc không có hại.” Việc chữa lành của Ngài mang đặc tính tôn giáo hơn là thể lý. Trong những sự kiện xảy ra thường ngày, nhất là những sự kiện đau buồn [không như lòng mong ước], chúng ta phản ứng thế nào: đón nhận [để cho sức mạnh giải phóng của ơn Chúa hoạt động trong chúng ta] hay phản kháng [làm cho chuỗi đối kháng và bóng dáng thập giá tiếp tục rợp bóng trên Chúa Giêsu Kitô]?
Bốn câu nói về lòng thương xót của Chúa Giêsu mang tính cách chuyển tiếp. Chúng nhằm mục đích kết thúc một phần giảng dạy mà Chúa Giêsu thực hiện (4:23-9:34). Phần này trình bày cho chúng ta về Chúa Giêsu như một Đấng Messia qua lời nói và hành động. Chúng cũng nhằm mục đích mở ra cho sứ mệnh của các môn đệ và lời dạy về sứ mệnh rao giảng trong chương 10. Việc sử dụng nguồn để viết phần này phản chiếu sự đa dạng đó, sự hoà quyện giữa nguồn lấy từ Tin Mừng Thánh Máccô và nguồn Q. Một cách cụ thể, trong phần này, câu quan trọng nhất là câu 35: “Đức Giêsu đi khắp các thành thị, làng mạc, giảng dạy trong các hội đường, rao giảng Tin Mừng Nước Trời và chữa hết các bệnh hoạn tật nguyền.” Câu này lặp lại câu Mt 4:23. Câu này cung cấp một bản tóm tắt về sứ vụ của Chúa Giêsu. Nó bao gồm một mệnh đề chính [“Đức Giêsu đi khắp các thành thị, làng mạc”] và ba mệnh đề phụ [“giảng dạy trong các hội đường, rao giảng Tin Mừng Nước Trời và chữa hết các bệnh hoạn tật nguyền”]. Ba mệnh đề phụ tạo nên cấu trúc ‘ABA’ trong đó yếu tố B [“rao giảng Tin Mừng Nước Trời”] là nòng cốt và quan trọng. Nó được “bao bọc” bởi việc “giảng dạy trong các hội đường” và “chữa hết các bệnh hoạn tật nguyền.” Mối tương quan giữa ba yếu tố là: Tin Mừng Nước Trời được rao giảng và bắt đầu triển nở bằng lời và hành động của Chúa Giêsu. Câu 35 này và câu 23 của chương 4 tạo nên một “dấu kép,” trong đó Thánh Mátthêu miêu tả Chúa Giêsu như một thầy giảng qua lời [trong chương 5-7] và qua hành động [trong chương 8-9]. Chi tiết này nhắc nhở chúng ta về đời sống rao giảng Tin Mừng trong ngày sống. Việc rao giảng phải được thực hiện không chỉ bằng lời nói, nhưng còn bằng hành động. Cuộc sống dạy rằng: Người đáng tin cậy là người có lời nói đi đôi với hành động. Chúng ta đang sống điều này như thế nào?
Cuối cùng, việc Chúa Giêsu chạnh lòng thương (câu 36) nói lên việc Ngài yêu thương với tất cả “cảm xúc” của con người. Tình yêu [đầy cảm xúc] và lòng thương xót của Ngài mở rộng đến đám đông chứ không chỉ giới hạn cho nhóm Mười Hai. Động lực mà qua đó Chúa dấn thân để thực hiện “công việc tông đồ” là kinh nghiệm trực tiếp về nhu cầu cần người lãnh đạo tinh thần [thiêng liêng] của đám đông: “họ lầm than vất vưởng, như bầy chiên không người chăn dắt” (Mt 9:36). Ở đây, chúng ta thấy sự “nhanh nhẹn” của Chúa Giêsu khi Ngài biến “vấn đề” [“họ lầm than vất vưởng, như bầy chiên không có người chăn dắt”] thành cơ hội để dạy các môn đệ [“Lúa chín đầy đồng, mà thợ gặt lại ít. Vậy anh em hãy xin chủ mùa gặt sai thợ ra gặt lúa về” (Mt 9:37-38)]. Từ cơ hội này, Chúa Giêsu dạy các môn đệ rằng: anh em thấy một sự trái nghịch giữa lúa đồng [nhiều] và thợ gặt [ít]. Đây luôn là tình trạng anh em sẽ đối diện vì công việc tông đồ luôn làm cho anh em bị “hao tổn tâm lý” ngay cả khi nó không đòi hỏi anh em nhiều về thể lý. Vì vậy, anh em hãy cầu nguyện! Thật vậy, chỉ có cộng đoàn mà đức tin của các thành viên được nuôi dưỡng bằng cầu nguyện liên lỉ mới có thể đón nhận và tạo ra những thợ gặt tốt cho mùa gặt.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
