(Rm 1,16-25; Lc 11:37-41)
Ai trong chúng ta cũng đã một lần hổ thẹn. Chúng ta hổ thẹn về điều gì? Làm sai một điều gì đó? Ngược lại, nhiều khi chúng ta không thấy hổ thẹn để làm một điều gì hoặc nhìn nhận một ai đó. Để không hổ thẹn, chúng ta phải có can đảm. Thánh Phaolô cho chúng ta biết trong bài đọc 1 rằng ngài “không hổ thẹn vì Tin Mừng” (Rm 1:16). Ngài cho chúng ta biết lý do mà ngài không hổ thẹn về Tin Mừng như sau: “Quả thế, Tin Mừng là sức mạnh Thiên Chúa dùng để cứu độ bất cứ ai có lòng tin, trước là người Do Thái, sau là người Hy Lạp. Vì trong Tin Mừng, sự công chính của Thiên Chúa được mạc khải, nhờ đức tin để dẫn đến đức tin, như có lời chép: Người công chính nhờ đức tin sẽ được sống” (Rm 1:16-17). Trong những lời này, Thánh Phaolô nêu rõ cho chúng ta biết Tin Mừng chính là sức mạnh Thiên Chúa và mang lại sự sống cho những ai có đức tin. Chúng ta cũng nghe lời Chúa mỗi ngày [hoặc mỗi Chúa Nhật], lời Chúa có là sức mạnh giúp chúng ta tăng trưởng về đời sống đức tin không?
Tiếp đến, Thánh Phaolô trình bày cho chúng ta về “sai lầm” của những người “lấy sự bất chính mà giam hãm chân lý” (Rm 1:18). Theo Thánh Phaolô, những người này là những người (1) tuy biết Thiên Chúa, mà không tôn vinh hay cảm tạ Người cho phải đạo; (2) đầu óc suy luận viễn vông và tâm trí hoá ra mê muội; (3) khoe mình không ngoan; (4) thờ hình tượng người phàm hay hình tượng các loài chim chóc, thú vật, rắn rết (x. Rm 1:20-25). Đọc những điều này, chúng ta thấy mình cũng bị mắc vào một trong những điều trên. Thật vậy, nhiều người trong chúng ta tự hào là đã “đi đạo” hay “đi tu” thật lâu, chúng ta tự hào là biết rõ Chúa và đường lối của Ngài, nhưng cuộc sống chúng ta lại không trở thành lời tôn vinh và tạ ơn. Đầu óc chúng ta thường nghĩ về “lợi ích” cho chính mình và đi tìm chính mình hơn là vinh danh Thiên Chúa. Nói cách khác, chúng ta tôn thờ chính mình và chạy theo những ước muốn của mình hơn là tìm kiếm và thi hành thánh ý Chúa. Thánh Phaolô mời gọi chúng ta phải thiết lập lại vị trí của Chúa trong tâm hồn chúng ta. Vì chỉ có Chúa trong tâm hồn, cuộc sống chúng ta mới trở nên trong sạch như bài Tin Mừng hôm nay trình thuật.
Sau khi mời gọi thính giả tìm kiếm sự khôn ngoan nơi Thiên Chúa hơn là nơi con người, Chúa Giêsu tiếp tục hướng dẫn họ trong việc làm cho mình được xứng đáng hơn với Thiên Chúa qua việc bố thí (x. Lc 11:37-54). Bài Tin Mừng hôm nay nằm trong bối cảnh lời giảng dạy của Chúa Giêsu về sức mạnh của việc bố thí có sức mạnh làm cho con người trở nên thanh sạch trước mặt Thiên Chúa.
Các cộng đoàn Kitô hữu tiên khởi sống theo lối sống của Chúa Giêsu, họ sẽ phải đối diện với nhiều chống đối từ bên trong và bên ngoài. Bài Tin Mừng hôm nay thuật lại cho chúng ta sự kiện “chống đối đến từ bên trong.” Điều này được diễn tả qua hình ảnh của người Pharisêu, người mời Chúa Giêsu, và đề tài tranh luận là “việc rửa tay” trước khi ăn. Đây chính là thói quen của những người Do Thái. Việc làm của Chúa Giêsu khiến cho chủ nhà [và có thể những khách mời khác] ngạc nhiên, vì Ngài là một người Do Thái, nhưng khi được mời, Ngài “liền vào bàn ăn” (Lc 11:37) mà không rửa tay. Hành động không theo luật rửa tay của Chúa Giêsu ám chỉ đến việc những người theo Ngài sẽ không cần phải thực hiện những “luật lệ con người” mà làm cản trở ơn cứu độ của Thiên Chúa. Nói cách khác, chi tiết này cho thấy, những người theo Chúa Giêsu phải cắt đứt với lối sống cũ của mình. Họ phải có một sự đổi mới tận căn trong chính lối sống của họ. Họ không chỉ quan tâm đến vẻ bề ngoài, hoặc tuân theo những luật lệ bên ngoài, nhưng quan trọng nhất là quan tâm đến sự thay đổi bên trong.
Trong cuộc sống, chúng ta đã từng chứng kiến nhiều người tốn nhiều tiền cho quần áo, mỹ phẩm hoặc giải phẩu thẩm mỹ để làm cho vẻ bên ngoài của mình trông đẹp hơn. Nhưng bên trong lại không có sự thay đổi nào đẹp hơn. Chúa Giêsu cũng nói với những người này như Ngài đã nói với người Pharisêu mời Ngài: “Này, nhóm Pharisêu các người, bên ngoài chén đĩa, thì các người rửa sạch, nhưng bên trong các người thì đầy những chuyện cướp bóc, gian tà. Thật là ngốc! Đấng làm ra cái bên ngoài lại đã không làm ra cái bên trong sao? Tốt hơn, hãy bố thí những gì ở bên trong, bấy giờ mọi sự sẽ trở nên trong sạch cho các người” (Lc 11:39-41). Trong những lời này Chúa Giêsu mời gọi thính giả của mình lưu ý đến những gì bên trong hơn nhưng gì bên ngoài. Khi “thế giới bên trong” được bình an, thì “thế giới bên ngoài” được an bình. Nói cách cụ thể hơn, khi chúng ta có khả năng kiểm soát cảm xúc nóng giận bên trong của mình, thì sẽ không có cãi vã bên ngoài. Theo các học giả Kinh Thánh, chữ “bên trong” có thể mang ba ý nghĩa sau: (1) chúng ta được mời gọi trao ban “nội dung” [thức ăn và của uống] như của bố thí; (2) điều đáng lưu ý nhất trong đời sống nội tâm của mỗi người là việc bố thí; (3) khi bố thí, chúng ta hãy trao ban với trọn con tim của mình. Nói cách khác, chúng ta phải bố thí cho người khác với “cái tâm.”
Trích đoạn Tin Mừng hôm nay cho chúng ta thấy việc bố thí có một vị trí quan trọng trong thần học của Tin Mừng Thánh Luca. Ngoài Mt 6:2-4, chỉ có Tin Mừng Thánh Luca và Công Vụ Các Tông đồ trong Tân Ước đề cập đến vần đề bố thí. Vì lý do này, bố thí trở thành một yếu tố cốt yếu của đời sống luân lý Kitô giáo đối với Thánh Luca. Khi nói đến bố thí, Thánh nhân một lần nữa mời gọi thính giả của mình chia sẻ của cải vật chất cho những người túng thiếu. Trong bối cảnh Tin Mừng của mình, khi mời gọi các Kitô hữu dân ngoại làm việc bố thí, Thánh Luca muốn “ra lệnh” cho họ thực hiện một trong ba việc đạo đức của người Do Thái [ăn chay, cầu nguyện và bố thí]. Đây chính là điều đem lại sự liên tục trong niềm tin Kitô giáo với việc thực hành đạo đức của người Do Thái. Điều không liên tục là ý niệm về việc trong sạch: đối với người Do Thái, đụng chạm đến những vật hoặc người ô uế sẽ làm cho mình ra ô uế; còn đối với cộng đoàn Thánh Luca, vượt qua ranh giới để chăm sóc cho những người cần đến mình [như người Samaria nhân hậu] làm cho một người trở nên thanh sạch [dù phải đụng chạm đến người bị ô uế bên ngoài]. Chi tiết này cho thấy, nhiều lần trong cuộc sống, chúng ta để cho vẻ bên ngoài ngăn cản chúng ta khỏi việc chăm sóc cho anh chị em mình: Những thành kiến, những ánh mắt không thiện cảm và những lời nói thiếu tế nhị có thể đóng cửa tâm hồn chúng ta lại. Đó chính là những điều làm chúng ta trở nên ô uế! Hãy trở nên trong sạch trước mặt Chúa bằng cách “rửa sạch” những thái độ “xoi mói” và “xét đoàn” anh chị em mình.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
