(Ge 4:12-21; Lc 11:27-28)
Trong bài đọc 1, Ngôn Sứ Giôen vẽ lên một bức tranh của ngày “phán xét.” Viễn cảnh này vượt ra khỏi lối suy nghĩ thông thường của người Do Thái, đó là Thiên Chúa là Đấng xét xử các dân nước, chứ không chỉ xét xử một mình Israel: “Có lời Đức Chúa phán: Các dân nước hãy bắt đầu di chuyển, tiến lên cánh đồng Giôsaphát, vì tại đó Ta sẽ ngự toà xét xử mọi dân nước chung quanh” (Ge 4:12). Nói cách khác, Thiên Chúa là Chúa của muôn dân nước, chứ không riêng Israel. Đây chính là điểm nối kết bài đọc 1 và bài Tin Mừng: Tương quan với Thiên Chúa không thể bị giới hạn vào trong mối tương quan tự nhiên, máu thịt, nhưng mở rộng cho những ai lắng nghe và thực thi thánh ý Ngài. Điều này không có nghĩa là tương quan ruột thịt, tự nhiên không quan trọng. Ngôn sứ Giôen cho thấy tương quan tự nhiên vẫn có một vị trí quan trọng khi nói đến những đặc ân mà Đức Chúa dành cho dân Israel và núi Thánh của Ngài là Giêrusalem: “Từ Xion Đức Chúa gầm lên, từ Giêrusalem tiếng Người vang dội, trời và đất chuyển rung. Nhưng Đức Chúa là nơi cho dân Người nương náu, là nơi trú ẩn cho con cái Israel. ‘Bấy giờ các ngươi sẽ biết rằng Ta là Đức Chúa, Thiên Chúa các ngươi, Đấng ngự tại Xion, núi thánh của Ta. Giêrusalem sẽ là nơi thánh, người ngoại quốc sẽ chẳng còn qua đó nữa’” (Ge 4:16-17). Sứ điệp của Ngôn Sứ Giôen trong bài đọc 1 mời gọi chúng ta đi ra khỏi lối suy nghĩ và hành động hạn hẹp của mình, đó là chỉ dành tình thương cho những người có tương quan ruột thịt với chúng ta hay những người “tự nhiên” chúng ta ưa thích. Yêu thương và đối xử tốt với những người có tương quan tốt với chúng ta là điều tốt, điều phải làm. Tuy nhiên, tình yêu của chúng ta phải vượt ra khỏi mối tương quan đó để ôm trọn mọi người không cùng máu huyết và theo bản tính “tự nhiên” chúng ta không thích, không ưa cho lắm. Đây chính là lời mời gọi mà Chúa Giêsu đặt trước các môn đệ của Ngài trong bài Tin Mừng hôm nay.
Ngày hôm qua chúng ta nghe Chúa Giêsu khẳng định việc ai không đi với Ngài là chống lại Ngài và ai không thu góp với Ngài là kẻ phân tán (x. Lc 11:23). Người môn đệ là người luôn đi với Chúa Giêsu và trở nên sợi dây nối kết mọi người như Ngài. Bài Tin Mừng hôm nay trình bày cho chúng ta những điều cần thiết mà người môn đệ phải có để trở nên người môn đệ chân chính của Chúa Giêsu. Dù rất ngắn, nhưng bài Tin Mừng chứa đựng nhiều chi tiết quan trọng để chúng ta suy gẫm về ơn gọi làm môn đệ của mình.
Chi tiết đầu tiên trình bày cho chúng ta về Chúa Giêsu như một người Thầy: “Khi ấy, Đức Giêsu đang giảng dạy” (Lc 11:27). Chúng ta biết Chúa Giêsu đang giảng dạy gì: Ngài giảng dạy về Nước Thiên Chúa. Các sách Tin Mừng cho chúng ta thấy rằng Chúa Giêsu là một vị thầy tuyệt vời và có sức cuốn hút người nghe. Mỗi lần Ngài giảng dạy, dân chúng tuôn đến để nghe Ngài vì Ngài giảng dạy như Đấng có uy quyền chứ không như các thầy biệt phái và luật sĩ (x. Mt 7:29). Điều này cũng xảy ra trong lần giảng dạy được trình thuật hôm nay. Trong số thính giả, “có một người phụ nữ lên tiếng thưa với Người: ‘Phúc thay người mẹ đã cưu mang và cho Thầy bú mớm!’” (Lc 11:27). Theo nghĩa đen của bản văn, chúng ta dễ dàng nhận ra người phụ nữ đang ám chỉ đến Mẹ Maria. Tuy nhiên, bản văn không dừng lại ở đó mà đi xa hơn để nói cho chúng ta biết rằng đây chỉ mới là cấp độ thứ nhất trong tương quan với Chúa Giêsu. Cấp độ này dựa trên tương quan tự nhiên, tương quan máu huyết. Nói cách khác, qua những lời khen của mình, người phụ nữ cho thấy rằng người được chia sẻ vinh quang với Chúa Giêsu là người có mối tương quan máu huyết với Ngài, là người đã cưu mang và cho Ngài bú mớm. Đứng trước lời khen này, Chúa Giêsu chỉ ra một mối tương quan cao hơn, mối tương quan mang tính siêu nhiên: “Nhưng Người đáp lại: ‘Đúng hơn phải nói rằng: Phúc thay kẻ lắng nghe và tuân giữ lời Thiên Chúa’” (Lc 11:28).
Qua hai cấp độ này, Chúa Giêsu muốn nói với chúng ta rằng, ơn gọi của người môn đệ không thuộc bình diện tự nhiên, nhưng thuộc bình diện siêu nhiên. Chúng ta không thể sống ơn gọi này chỉ dựa vào sức tự nhiên của mình, nhưng phải dựa trên ân sủng, dựa trên việc lắng nghe lời Chúa và đem ra thực hành trong đời sống hằng ngày. Nếu đi sâu hơn một tí, chúng ta sẽ nhận ra điều được ám chỉ trong khẳng định của Chúa Giêsu là người môn đệ không thể chỉ hành động theo bản tính tự nhiên của mình, nhưng phải hành động theo sự hướng dẫn của lời Chúa. Điều này mời gọi chúng ta phải cẩn thận về lời ăn tiếng nói và những thái độ sống của mình. Nhiều khi chúng ta để cho bản tính tự nhiên ngự trị và chi phối chúng ta, để rồi chúng ta nói những lời thiếu tế nhị và có những hành động thiếu bác ái với anh chị em mình. Là người môn đệ Chúa Giêsu, chúng ta được mời gọi luôn soi chiếu cuộc đời mình vào mẫu gương của Ngài. Hãy trở nên một Đức Kitô khác cho mọi người, nhất là trong lời ăn tiếng nói và trong hành động thường ngày.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
