(Is 58:9b-14; Lc 5:27-32)
Lời Chúa ngày hôm nay tiếp tục kêu gọi chúng ta trở về với Ngài. Trong bài đọc 1, ngôn sứ Isaia nhắc nhở dân Israel về những điều kiện họ cần phải thực hiện để được trở về và tái thiết lại đất nước của họ. Những điều kiện đó là: “Nếu ngươi loại khỏi nơi ngươi gông cùm, cử chỉ đe doạ và lời nói hại người, nếu ngươi nhường miếng ăn cho kẻ đói, làm thoả lòng người bị hạ nhục” (Is 58: 9b-10). Khi họ thực hiện những điều này, thì Thiên Chúa “sẽ không ngừng dẫn dắt ngươi, giữa đồng khô cỏ cháy, Người sẽ cho ngươi được no lòng; xương cốt ngươi, Người sẽ làm cho cứng cáp. Ngươi sẽ như thửa vườn được tưới đẫm như mạch suối không cạn nước bao giờ” (Is 58:11). Qua lời sấm này, Ngôn sứ Isaia hàm ý nói rằng: Những người bước đi trong đường lối của Chúa và được Chúa hướng dẫn, họ sẽ không thiếu thốn gì và họ sẽ trở thành nguồn phúc cho nhiều người. Nói cách khác, những người sống dưới sự hướng dẫn của Thiên Chúa sẽ luôn mang niềm vui và an bình cho người khác. Sự hiện diện của chúng ta mang niềm vui hay nỗi buồn cho anh chị em của chúng ta?
Bài Tin Mừng hôm nay có thể được chia ra làm hai phần: phần đầu trình thuật về ơn gọi của Lêvi (Lc 5:27-28); và phần hai nói về cuộc tranh luận giữa Chúa Giêsu và những người Pharisêu về việc Ngài dự tiệc trong nhà Lêvi với “đông đảo những người thu thuế.” Chúng ta chỉ hiểu được ơn gọi làm môn đệ của Lêvi khi chúng ta liên kết đoạn Tin Mừng hôm nay với đoạn đi trước, đó là đoạn nói về việc Chúa Giêsu có quyền tha tội (Lc 5:17-26). Khi liên kết hai đoạn lại với nhau, Thánh Luca ngụ ý nói rằng: Quyền tha tội của Chúa Giêsu biến một tội nhân thành môn đệ và tông đồ của Ngài. Hay nói ngược lại, một tội nhân trở thành môn đệ của Chúa Giêsu khi đến với Ngài với lòng sám hối để được tha tội.
Chi tiết đầu tiên chúng ta suy gẫm, đó là, việc Chúa Giêsu gọi Lêvi trong khi ông đang làm công việc hằng ngày của mình: “Đức Giêsu trông thấy một người thu thuế, tên là Lêvi, đang ngồi ở trạm thu thuế” (Lc 5:27). Lêvi đang làm công việc mà nhiều người xem là tội lỗi và bất công. Khi trông thấy “tội nhân Lêvi,” Chúa Giêsu hát câu điệp khúc: “Hãy theo tôi” (Lc 5:27), như Ngài đã nói với các môn đệ đầu tiên (Lc 4:19, 22). Và chúng ta thấy Lêvi đáp lại lời mời gọi của Chúa Giêsu một cách dứt khoát như các môn đệ khác. Điều này có ý nghĩa gì với chúng ta? Điều này ngụ ý nhắc nhở chúng ta rằng: Chúa Giêsu đến gọi mỗi người chúng ta trở thành môn đệ của Ngài trong mọi hoàn cảnh: Có người đang trong tình trạng thánh thiện, nhưng cũng có người đang trong tình trạng tội lỗi. Yếu tố quan trọng quyết định ơn gọi làm môn đệ là chúng ta có dám như Lêvi [và các môn đệ khác]: “Ông bỏ tất cả, đứng dậy đi theo Người” (Lc 5:28). Từ bỏ tất cả trong trường hợp của Lêvi là từ bỏ lối sống bất chính và tội lỗi của mình. Đây chính là sứ điệp của mùa chay: Hãy từ bỏ lối sống tội lỗi để đón Chúa Giêsu [và những người khác, những người chúng ta không thích] vào “nhà” ngồi chung bàn tiệc với chúng ta.
Theo các học giả Kinh Thánh, một trong những chủ đề của Tin Mừng Thánh Luca là “bàn tiệc.” Chủ đề này được trình bày trong Tin Mừng hôm nay: “Ông Lêvi làm tiệc lớn đãi Người tại nhà ông. Có đông đảo người thu thuế và những người khác cùng ăn với các ngài” (Lc 5:29). Kinh Thánh trình bày cho chúng ta việc Thiên Chúa luôn muốn ở với các tạo vật của Ngài, nhất là con người. Việc “ở lại” của Thiên Chúa với con người thường được diễn tả qua bàn tiệc với niềm vui của lễ hội, của tình bạn và hạnh phúc. Trong bối cảnh Tin Mừng hôm nay, Thánh Luca muốn nói rằng: Nơi nào có sự hiện diện của Chúa Giêsu là có sự tha thứ, hiệp nhất, tiệc mừng, tình yêu, niềm vui và hạnh phúc. Tuy nhiên, ai muốn ngồi vào dự bàn tiệc này phải mở rộng cõi lòng để đón nhận những người “bạn” của Chúa Giêsu, đó là, những người tội lỗi và “không thánh thiện.” Chính vì không chấp nhận thực tế này, nên “những người Pharisêu và những kinh sư thuộc nhóm của họ mới lẩm bẩm trách các môn đệ Đức Giêsu rằng: ‘Sao các ông lại ăn uống với bọn thu thuế và quân tội lỗi?’” (Lc 5:30). Thái độ của những người Pharisêu có thể là thái độ của mỗi người chúng ta: Chúng ta có thể ngồi vào bàn tiệc với Chúa Giêsu, nhưng chúng ta không chấp nhận ngồi vào bàn với những người bạn của Chúa Giêsu, là những người làm chúng ta đau khổ, là những người chúng ta không thích. Khi chúng ta không muốn ngồi vào bàn cùng với những người Chúa Giêsu yêu mến [phường tội lỗi], thì chính chúng ta loại chính mình ra khỏi bàn tiệc của Ngài.
Hơn nữa, trong tư tưởng của người Do Thái, ngồi ăn chung không đơn giản là chia sẻ của ăn với nhau, nhưng chính là chia sẻ sự sống. Khi Chúa Giêsu ngồi ăn với những người tội lỗi, Ngài chia sẻ sự sống thần linh của Ngài cho họ, để thánh hoá và chữa lành những vết thương mà tội lỗi đã gây ra cho họ: “Người khoẻ mạnh không cần thầy thuốc, người đau ốm mới cần. Tôi không đến để kêu gọi người công chính, mà để kêu gọi người tội lỗi sám hối ăn năn” (Lc 5:31-32). Sự hiện diện của những người Pharisêu [không ngồi trong bàn tiệc nhưng trách Chúa Giêsu về việc ngồi ăn với những người tội lỗi] và câu trả lời của Chúa Giêsu cho thấy có một sự khác biệt giữa việc dùng bữa của người Do Thái [đặc biệt là Pharisêu] và những người môn đệ của Chúa Giêsu. Đối với người Do Thái, họ chỉ dùng bữa với những người “thánh thiện,” còn bàn tiệc của các môn đệ của Chúa Giêsu là bàn tiệc của những tội nhân, bàn tiệc của những người từng là kẻ thù của nhau. Nhưng nhờ Chúa Giêsu họ đã trở nên một với nhau. Nơi nào mọi người chia sẻ bàn ăn [dù nghèo nàn, thiếu thốn] với niềm vui và hiệp nhất yêu thương, ở nơi đó có sự hiện diện của Chúa Giêsu. Còn nơi nào trong bàn ăn [sang trọng với rượu ngon thịt béo] có sự giận hờn, chia rẽ và ghen tỵ, ở đó những người ngồi ăn chung không dành một chỗ cho Chúa Giêsu trong bàn ăn của họ.
Điểm cuối cùng chúng ta suy gẫm là câu trả lời của Chúa Giêsu cho những người Pharisêu: “Tôi không đến để kêu gọi người công chính, mà để kêu gọi người tội lỗi ăn năn” (Lc 5:31). Câu này nhắc nhở mỗi người chúng ta về thực tại của đời mình. Ai trong chúng ta cũng là người tội lỗi và cần đến Chúa Giêsu; ai trong chúng ta cũng cần phải sám hối ăn năn mỗi ngày. Chỉ những người hiểu được thực tại này của cuộc sống của mình mới có con tim khiêm nhường, cảm thông, và không lên án anh chị em của mình khi họ lỗi phạm. Tuy nhiên, chúng ta cần phải nhớ rằng, ân sủng và tình thương của Chúa Giêsu thì nhưng không, nhưng đòi hỏi ở chúng ta một sự canh tân sám hối, metanoia. Điều này được trình bày trong hình ảnh của Lêvi. Ông bỏ hết mọi sự, bỏ lối sống tội lỗi của ông để chỉ có tìm niềm vui trong Chúa Giêsu và chia sẻ niềm vui được cứu độ với những người bạn của mình nơi bàn tiệc. Hãy chỉ tìm niềm vui trong Chúa và chia sẻ niềm vui có Chúa cho mọi người.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
