(Cv 4:23-31; Ga 3:1-8)
Con người ngày hôm nay thường tìm niềm vui và trú ẩn trong những căn biệt thự đắt tiền hoặc trong những khu chung cư nổi tiếng. Chẳng mấy ai muốn ở trong những ngôi nhà không mấy đầy đủ tiện nghi. Khi mua nhà, ai cũng để ý đến những tiêu chuẩn: gần chợ, gần trường, gần chỗ làm việc. Không ai nghĩ đến tiêu chuẩn đầu tiên là gần nhà thờ. Lời Thánh Vịnh Đáp Ca hôm nay nhắc nhở chúng ta về một nơi mà sẽ làm chúng ta được hạnh phúc, đó là “hạnh phúc thay những ai ẩn náu bên Ngài [Thiên Chúa]” (Tv 2:12d). Liệu điều này có đúng với chúng ta không?
Bắt đầu từ tuần này, chúng ta sẽ nghe các bài đọc Lời Chúa để chuẩn bị đón mừng đại lễ Chúa Thánh Thần Hiện xuống. Trong bài đọc 1 hôm nay, chúng ta tìm thấy “lời kinh chung” đầu tiên của các Tông Đồ. Trong lời kinh này, chúng ta có thể nhận ra những yếu tố sau: (1) tôn vinh Thiên Chúa bằng cách nhớ lại những công trình kỳ diệu Ngài đã làm (Cv 4: 24-26); (2) trình bày tình trạng đang xảy ra (Cv 4:27-28); (3) xin Chúa ra tay trợ giúp (Cv 4:29-30). Đây là mẫu cầu nguyện tuyệt hảo nhất mà chúng ta có thể sử dụng trong ngày sống. Khi đến với Chúa, thái độ đầu tiên cần phải có đó là tôn vinh và khẳng định lại Thiên Chúa là ai đối với mình, đồng thời nhớ lại những kỳ công Ngài thực hiện trên cuộc đời chúng ta. Bước này giúp chúng ta vững niềm tin vào Thiên Chúa vì chúng ta nhận ra Ngài là Chúa và Ngài đã thực hiện những kỳ công trong quá khứ thì Ngài cũng sẽ giúp chúng ta trong những cơn khốn cùng của hiện tại và tương lai vì Ngài là Thiên Chúa trung thành với lời hứa. Hai yếu tố kế tiếp của lời kinh giúp chúng ta sống “chân thành” hơn trong kinh nguyện của chúng ta. Nói cách cụ thể, khi cầu nguyện chúng ta cần nói cho Chúa nghe những gì đang xảy ra “cho chúng ta” [cho gia đình, cộng đoàn, giáo xứ, Giáo Hội hay xã hội]. Cầu nguyện là một cuộc đối thoại giữa “hai người yêu nhau.” Vì vậy, họ trải lòng cho nhau, không dấu điều gì để cảm thông và trợ giúp nhau bước trên con đường yêu thương. Chúng ta cũng cần có thái độ này khi chúng ta đến với Chúa. Hãy trải lòng ra với Chúa và Ngài sẽ trợ giúp chúng ta. Đừng đến với Ngài với thái độ và tâm hồn giả tạo!
Trong bài đọc 1, Chúa Thánh Thần được trình bày như là Đấng dùng miệng tổ phụ Đavít để tuyên sấm (x. Cv 4:25) và làm cho các Tông Đồ mạnh dạn nói Lời Thiên Chúa. Điều này được Giáo Hội tuyên xưng trong Kinh Tin Kính: “Tôi tin kính Đức Chúa Thánh Thần … Người đã dùng miệng các tiên tri mà phán dạy.” Không những phán dạy qua các tiên tri, Chúa Thánh Thần còn ban cho họ sự can đảm để làm chứng cho Lời Thiên Chúa mà họ rao truyền, dù phải trả giá thật đắt là bị chống đối và giết chết. Điều này nhắc nhở cho chúng ta về vai trò của Chúa Thánh Thần trong ngày sống của mình. Nhiều khi chúng ta vẫn chưa dùng miệng lưỡi của mình để “mạnh dạn nói lời Thiên Chúa.” Ngược lại, chúng ta dùng miệng lưỡi của mình để mạnh dạn nói những lời không chân thật và làm tổn thương người khác. Hãy xin Chúa Thánh Thần “linh hứng” chúng ta mỗi khi chúng ta nói, để lời nói của chúng ta không gì khác hơn là Lời Thiên Chúa, lời mang lại niềm vui và an ủi cho anh chị em của chúng ta.
Bài Tin Mừng hôm nay trình bày cho chúng ta về cuộc đối thoại giữa Chúa Giêsu và ông Nicôđêmô, “một thủ lãnh của người Do Thái” (Ga 3:1). Chi tiết này cho chúng ta thấy ông ta là một trong những thành viên của Thượng Hội Đồng (x. Ga 7:50-51). Thêm một chi tiết nữa về ông Nicôđêmô, đó là “ông đến gặp Đức Giêsu ban đêm” (Ga 3:2). Hình ảnh này hoàn toàn trái ngược với hình ảnh của người phụ nữ Samiaria mà Thánh Gioan trình bày trong chương 4: Ông là người Do Thái, bà là “dân ngoại”; ông là người học thức, bà là người không học thức; ông là thủ lãnh, bà là thường dân; ông là người được xem là đạo đức, còn bà được xem là có đời sống “vô luân”; nhưng ông đến gặp Chúa Giêsu ban đêm, còn bà đến gặp Ngài giữa thanh thiên bạch nhật. Những chi tiết này nói cho chúng ta một điều, đó là ai trong chúng ta cũng cần đến Chúa, bất kể người giàu hay nghèo, có học thức hay không học thức, nam hay nữ, già hay trẻ, khoẻ mạnh hay đau yếu; tất cả đều cần đến Chúa để có một cuộc sống tràn đầy niềm vui. Chúng ta cũng có thể đến với Chúa bất kỳ lúc nào, ngày hay đêm, vui hay buồn. Ngài luôn ở đó đón tiếp và trò chuyện với chúng ta. Liệu chúng ta có đến với Ngài không hay chúng ta để Ngài trông chờ chúng ta? Để hiểu hơn cuộc đối thoại giữa Chúa Giêsu và Nicôđêmô, chúng ta viết lại theo một kịch bản như sau:
Nicôđêmô: “Thưa Thầy, chúng tôi biết: Thầy là một vị tôn sư được Thiên Chúa sai đến. Quả vậy, chẳng ai làm được những dấu lạ Thầy làm, nếu Thiên Chúa không ở cùng người ấy” (c. 2).
Chúa Giêsu: “Thật, tôi bảo thật ông: không ai có thể thấy Nước Thiên Chúa, nếu không được sinh ra một lần nữa bởi ơn trên” (c. 3).
Nicôđêmô: “Một người đã già rồi, làm sao có thể sinh ra được? Chẳng lẽ người đó có thể trở vào lòng mẹ lần thứ hai để sinh ra sao?” (c. 4).
Chúa Giêsu: “Thật, tôi bảo thật ông: không ai có thể vào Nước Thiên Chúa, nếu không sinh ra bởi nước và Thần Khí. Cái bởi xác thịt sinh ra là xác thịt; cái bởi Thần Khí sinh ra là thần khí. Ông đừng ngạc nhiên vì tôi đã nói: các ông cần phải được sinh ra một lần nữa bởi ơn trên. Gió muốn thổi đâu thì thổi; ông nghe tiếng gió, nhưng không biết gió từ đâu đến và thổi đi đâu. Ai bởi Thần Khí mà sinh ra thì cũng vậy” (c. 5-8).
Trong cuộc đối thoại này, chúng ta nhận ra những yếu tố chi phối toàn bộ sứ vụ rao giảng của Chúa Giêsu như sau: (1) khẳng định Chúa Giêsu là ai [tôn sư được Thiên Chúa sai đến]; (2) xét đoán của những người chống đối [thái độ tra vấn của Nicôđêmô – thành viên của nhóm tư tế và các người Pharisêu]; (3) điều kiện để được cứu độ được công bố theo mệnh lệnh tích cực [điều phải làm]; (4) điều kiện để được cứu độ được công bố theo mệnh lệnh tiêu cực [không được]; (5) điểm quy chiếu của kinh nghiệm được cứu độ trong tương lai [Nước Thiên Chúa – sinh ra bởi Thần Khí]. Chúng ta rút ra được điều gì qua những điều này? Nói theo cách tổng hợp, những điểm trên đây nói với chúng ta những điều sau đây: hành trình đi từ “không tin” đến “tin” [đặc trưng trong Tin Mừng Thánh Gioan] là hành trình đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: Chúa Giêsu là ai đối với tôi? Hành trình này đòi buộc nơi chúng ta những điều cần làm và những điều cần tránh. Chúng ta đi hành trình này vì chúng ta muốn có được một tương lai chan chứa niềm vui và hạnh phúc, đó là “thấy được Nước Thiên Chúa.”
Điểm thứ hai chúng ta có thể rút ra từ cuộc đối thoại để suy gẫm là việc hiểu lầm của Nicôđêmô. Ông hiểu điều Chúa Giêsu nói, “sinh ra một lần nữa bởi ơn trên,” theo nghĩa của ngôn từ, theo nghĩa mà ông đã quen thuộc, “trở vào lòng mẹ lần thứ hai để sinh ra.” Qua điều này, Chúa Giêsu mời gọi chúng ta phải đi ra khỏi lối suy nghĩ quen thuộc của chúng ta nếu chúng ta muốn hiểu được điều Ngài muốn nói với chúng ta. Cám dỗ lớn nhất cho chúng ta, những con người của thời đại hiện sinh, là chúng ta khó nắm bắt được ý nghĩa đằng sau của một sự kiện hay câu nói. Chúng ta thường để cho mình bị “cầm tù” bởi những gì mình nghe và thấy mà không đọc ra được bài học từ điều chúng ta nghe và thấy. Điều này làm cuộc sống của chúng ta trở nên nặng nề và khó chịu khi chúng ta nghe hoặc thấy những điều chúng ta không thích, những điều khác với những gì chúng ta đã quá quen thuộc. Nếu muốn biết và hiểu được ý Chúa, hãy đi ra khỏi lối suy nghĩ, lối hành động quen thuộc của mình!
Điểm thứ ba và cũng là điểm cuối cùng của cuộc đối thoại mà chúng ta có thể suy gẫm là việc Chúa Giêsu nói đến hai loại sinh ra: sinh ra bởi xác thịt và sinh ra bởi Thần Khí. Những người được sinh ra bởi xác thịt là những người sống theo bản năng tự nhiên của “mắt đền mắt răng đền răng.” Còn những người sinh ra bởi Thần Khí là những người “nghe lời Chúa và đem ra thực hành.” Họ là những người tha thứ “bảy mươi lần bảy,” yêu thương kẻ thù và cầu nguyện cho những người làm họ tổn thương,” “không nghĩ xấu và nói xấu anh chị em mình,” “luôn tìm cơ hội để làm tốt cho anh chị em mình,” “luôn sống trong niềm vui có Chúa.” Trong hai loại này, chúng ta đang thuộc loại nào? Nếu thành thật với chính mình, chúng ta có một ít cái này và một ít cái kia. Hãy cố gắng từ hôm nay để mỗi ngày sống lối sống sinh ra bởi Thần Khí “nhiều hơn” trong từng lời nói và hành động của chúng ta.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
