(1 Tx 3:7-13; Mt 24:42-51)
Bài đọc 1 trình bày cho chúng ta nguồn gốc của niềm an ủi mà Thánh Phaolô cảm nhận, đó là việc các tín hữu Thêxalônica đứng vững trong Chúa (x. 1 Tx 3:8). Đây cũng chính là điều mà thánh nhân tạ ơn Thiên Chúa: “Chúng tôi biết nói gì để tạ ơn Thiên Chúa về anh em, vì tất cả niềm vui mà nhờ anh em, tôi có được trước nhan Thiên Chúa chúng ta? Đêm ngày chúng tôi tha thiết nài xin Chúa cho được thấy mặt anh em và bổ túc những gì còn thiếu trong đức tin của anh em” (1 Tx 3:9-10). Bên cạnh đó, Thánh Phaolô còn cầu xin Thiên Chúa làm cho tình thương giữa các tín hữu Thêxalônica “đối với nhau và đối với mọi người ngày càng thêm đậm đà thắm thiết, cũng như tình thương của chúng tôi đối với anh em vậy” (1 Tx 3:12). Chỉ khi tình yêu dành cho nhau trở nên thắm thiết, các tín hữu Thêxalônica mới được Chúa làm “cho anh em được bền tâm vững chí, được trở nên thánh thiện, không có gì đáng chê trách, trước nhan Thiên Chúa là Cha chúng ta, trong ngày Đức Giêsu, Chúa chúng ta, quang lâm cùng với các thánh của Người” (1 Tx 3:13).
Bài Tin Mừng hôm nay gồm những lời Chúa Giêsu dạy các môn đệ về sự tỉnh thức (Mt 24:42-44) và một “dụ ngôn” để minh hoạ điều Ngài giảng dạy (Mt 24:45-51). Trong lời dạy của mình, Chúa Giêsu nói cho các môn đệ biết lý do phải canh thức là vì họ không biết khi nào Chúa sẽ đến: “Anh em hãy canh thức, vì anh em không biết ngày nào Chúa của anh em sẽ đến. Anh em hãy biết điều này: nếu chủ nhà biết vào canh nào kẻ trộm sẽ đến, hẳn ông phải canh thức, không để nó khoét vách nhà mình đâu. Cho nên anh em cũng vậy, anh em hãy sẵn sàng, vì chính giờ phút anh em không ngờ, thì Con Người sẽ đến.” Trong những lời dạy này, Chúa Giêsu nhấn mạnh đến sự canh thức, đây là sự tỉnh thức mang tính cánh chung trước thánh ý Thiên Chúa. Đây chính là đề tài chính của 25:13. Ở giữa những lời dạy của mình, Chúa Giêsu chen vào một dụ ngôn nhỏ qua việc sử dụng hình ảnh chủ nhà. Khi một chủ nhà biết giờ kẻ trộm đến ông sẽ luôn canh thức để không có tổn hại nào xảy ra cho ông [và những gì/những người thuộc về ông]. Chúa Giêsu sử dụng thái độ canh thức của người chủ để nói cho các môn đệ. Đây không phải là thái độ chờ đợi bị động, nhưng là rất chủ động để tìm cách ngăn chặn những gì làm nguy hại đến chính mính, đến đức tin, đến đời sống cảm thông yêu thương tha thứ.
Trong phần “dụ ngôn” làm sáng tỏ lời dạy của mình Chúa Giêsu sử dụng hình ảnh người đầy tớ [đối nghịch với hình ảnh ông chủ trong dụ ngôn ngắn nêu trên] để làm sáng tỏ điều Ngài dạy họ về thái độ thức tỉnh. Chúng ta cũng tìm thấy trình thuật này trong Tin Mừng Thánh Luca (21:41-48). Trong dụ ngôn này, Thánh Mátthêu trình bày hai cách thức khác nhau của người đầy tớ của Thiên Chúa trong thời gian chờ đợi Ngài đến. Chúng ta có thể nghĩ về họ như là hai người, hoặc tốt hơn, là cùng một người nhưng phản ứng với hoàn cảnh của mình theo hai cách thức khác nhau. Hình ảnh người đầy tớ đầu tiên là người trung tín và khôn ngoan: “Vậy thì ai là người đầy tớ trung tín và khôn ngoan mà ông chủ đã đặt lên coi sóc gia nhân, để cấp phát lương thực cho họ đúng giờ đúng lúc? Phúc cho đầy tớ ấy nếu chủ về mà thấy anh ta đang làm như vậy. Thầy bảo thật anh em, ông sẽ đặt anh ta lên coi sóc tất cả tài sản của mình” (Mt 24:45-47). Trong bối cảnh của chương 24, trung tín và khôn ngoan ám chỉ đến thái độ tỉnh thức hay sẵn sàng. Khi sống trung thành với ơn gọi của mình trong thời gian chờ đợi Chúa đến, người đầy tớ sẽ được khen thưởng. Điều đáng để chúng ta lưu ý ở đây là việc người đầy tớ làm gì để được khen thưởng. Công việc người đầy tớ làm là “lấy của ông chủ” mà cấp phát cho những người giao cho mình coi sóc. Nói cách cụ thể, người đầy tớ không tìm gì lợi ích cho chính mình, nhưng mang lợi ích cho người khác qua việc chu toàn sứ vụ được giao cho mình. Chúng ta đang thực hiện công việc của mình như thế nào: Tìm lợi cho chính mình hay tìm lợi cho người khác?
Hình ảnh thứ hai của người đầy tớ mang tính rất tiêu cực, đó là việc anh ta nghĩ bụng, “‘Còn lâu chủ ta mới về,’ thế rồi hắn bắt đầu đánh đập các đồng bạn, và chè chén với những bọn say sưa, chủ của tên đầy tớ ấy sẽ đến vào ngày hắn không chờ, vào giờ hắn không biết, và ông sẽ loại trừ hắn ra, bắt chung số phận với những tên đạo đức giả: ở đó, người ta sẽ phải khóc lóc nghiến răng” (Mt 24:48-51). Trong những lời này chúng ta thấy hành trình từ tư tưởng đến hành động, từ ý hướng đến hành vi. Điều đáng ngạc nhiên ở đây là cũng giống như người đầy tớ trung tín và khôn ngoan, Thánh Mátthêu gọi người đầy tớ là xấu xa trước khi chỉ ra hành động bất chính. Vấn đề chính trong dụ ngôn này là sự trì hoãn trở về của người chủ. Điều này tạo nên mấu chốt cho hành động “xấu xa” của người đầy tớ. Anh ta “tính sai” ngày chủ về như là anh ta biết chắc chắn khi nào ông chủ sẽ về hoặc sự trì hoãn của ông chủ sẽ rất dài. Tuy nhiên, việc tính sai thời gian ông chủ về không quan trọng bằng thái độ thiếu bác ái và trách nhiệm của người đầy tớ. Người đầy tớ đã không noi gương kiên nhẫn của Thiên Chúa trong cách đối xử với anh chị em mình. Đây chính là lý do dẫn đến việc người đầy tớ bị ông chủ loại trừ và bắt chung số phận với những người đạo đức giả. Qua hình ảnh này, Chúa Giêsu cũng khuyến cáo chúng ta về thái độ sống thiếu bác ái và tránh nhiệm của mình với anh chị em. Thời gian sống trên trần gian này là thời gian chúng ta noi gương Chúa Giêsu trong cách đối xử với anh chị em mình. Hãy sử dụng từng thời khắc thật tốt để không bị luận phạt đời đời nơi chốn tối tăm và nghiến răng.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
