(Rm 3:21-30; Lc 11:47-54)
Trong bài đọc 1, Thánh Phaolô trình bày cho chúng ta làm thế nào để được nên công chính. Theo thánh nhân, việc nên công chính không hệ tại ở việc giữ luật Môsê, nhưng hệ tại việc tin vào Thiên Chúa, vào Đức Giêsu Kitô. Việc nên công chính này không chỉ dành cho một số người được tuyển chọn, nhưng cho hết mọi người (x. Rm 3:22). Nó là một món quà nhưng không của Thiên Chúa ban cho những người có lòng tin qua Đức Giêsu Kitô. Nói cách khác, nhờ lòng tin mà chúng ta được nên công chính. Đây chính là điều làm chúng ta hãnh diện (x. Rm 3:27-30). Chi tiết này làm chúng ta nhìn lại cuộc đời của mình. Nhiều người trong chúng ta hãnh diện về tài năng, tiền tài, của cải mình có. Nhưng không có bao nhiêu người trong chúng ta cảm thấy hãnh diện về niềm tin của mình. Chỉ có những người hãnh diện về đức tin của mình mới hiểu được giá trị đích thực của nó và như thế biết cách bảo vệ đức tin của mình. Bạn đang hãnh diện về điều gì?
Bài Tin Mừng hôm nay trình bày cho chúng ta hai lời khiển trách cuối cùng trong ba lời khiển trách dành cho các thông luật. Như chúng ta biết, các thông luật là những khách được mời khác của người Pharisêu mời Chúa Giêsu. Họ là những chuyên gia luật trong số những người Pharisêu. Lời khiển trách thứ hai dành cho các thông luật liên quan đến hành vi “đồng loã” của họ trong việc giết chết các ngôn sứ, những người được Thiên Chúa sai đến: “Khốn cho các người! Các người xây lăng cho các ngôn sứ, nhưng cha ông các người đã giết chết các vị ấy! Như vậy, các người vừa chứng thực vừa tán thành việc làm của cha ông các người, vì họ đã giết các vị ấy, còn các người thì xây lăng” (Lc 11:47-48). Ý nghĩa của những lời này không sáng tỏ như pha lê vì chúng ta thường xây dựng đài tưởng niệm với ý định tung hô và tôn kính một người nào đó. Tuy nhiên, bối cảnh câu chuyện cho chúng ta thấy rằng các thông luật đã bị tố cáo là không lắng nghe những người được Thiên Chúa sai đến trong quá khứ [các ngôn sứ] hoặc hiện tại [Chúa Giêsu]. Vì vậy, câu 48 có thể mang tính châm biếm: các ngươi tôn kính các ngôn sứ đã chết, chứ không tôn kính ngôn sứ đang sống. Bằng việc xây dựng lăng cho các ngôn sứ, các thông luật muốn khẳng định rằng các ngôn sứ đã chết và như thế không còn tương quan gì với họ bây giờ. Việc xây dựng lăng cho các ngôn sứ là điều đáng khen, nhưng việc họ không còn lắng nghe những người được Thiên Chúa sai đến như cha ông của họ làm là điều đáng khiển trách. Chi tiết này mời gọi chúng ta xem xét lại thái độ sống, nhất là thái độ lắng nghe của chúng ta đối với lời Chúa và những lời khuyên tốt đẹp của những người Thiên Chúa sai đến với chúng ta.
Một điểm cần lưu ý trong lời khiển trách thứ hai này là dù các ngôn sứ “thời xưa” đã bị giết chết, nhưng Thiên Chúa tiếp tục “sai Ngôn Sứ và Tông Đồ đến với chúng” (Lc 11:49). Theo Thánh Luca, họ chính là những người “phát ngôn viên” trong chính cộng đoàn. Dù là những người thuộc cộng đoàn, người này bị giết kẻ kia bị lùng bắt (x. Lc 11:49). Chi tiết này cho thấy, qua mọi thời, những người được Thiên Chúa [Chúa Giêsu] sai đến đều chung số phận với những ngôn sứ thuở xưa. Điều này giúp chúng ta hiểu những lời tiếp theo của Chúa Giêsu: “Như vậy, thế hệ này sẽ bị đòi nợ máu tất cả các ngôn sứ đã đổ ra từ tạo thiên lập địa, từ máu ông Aben đến máu ông Dacaria, người đã bị giết giữa bàn thờ và Thánh Điện. Phải, tôi nói cho các người biết: thế hệ này sẽ bị đòi nợ máu” (Lc 11:50-51). Theo các học giả Kinh Thánh, có một sự tương phản được trình bày trong những lời này qua hai hình ảnh Aben và Dacaria được tường thuật trong sách đầu tiên của Kinh Thánh (St 4:8-10) và một trong những cuốn sau cùng (2 Sb 24:20-22). Điều ám chỉ qua hai hình ảnh này là những thính giả của Chúa Giêsu đã tóm tắt sự đáp trả với Lời Chúa nơi Ngài những gì đã xảy ra trong suốt chiều dài lịch sử mà trong đó Thiên Chúa đối xử với dân Ngài.
Lời khiển trách thứ hai liên quan đến “chìa khoá của sự hiểu biết về mầu nhiệm Nước Trời”: “Khốn cho các người, hỡi những nhà thông luật! Các người đã cất giấu chìa khoá của sự hiểu biết: các người đã không vào, mà những kẻ muốn vào, các người lại ngăn cản” (Lc 11:52). Những lời này chứa đựng một điều tích cực về các thông luật hay những người lãnh đạo trong cộng đoàn của Thánh Luca sở hữu “chìa khoá của sự hiểu biết.” Tuy nhiên, điều đáng khiển trách là cách cư xử của họ đối với người khác không có cảm thông và tha thứ, và như thế ngăn cản họ khỏi việc sử dụng kiến thức đó để sinh lợi cho chính mình và người khác. Chi tiết này nhắc nhở chúng ta về khuynh hướng ích kỷ của mình. Chúng ta được Thiên Chúa ban cho sự hiểu biết về Ngài và về cách cư xử theo ý Ngài, nhưng chúng ta không chia sẻ sự hiểu biết đó cho anh chị em mình. Cũng nhiều lần, bởi gương mù gương xấu của mình, chúng ta đã ngăn cản người khác đạt đến sự hiểu biết Thiên Chúa.
Điều cuối cùng đáng để chúng ta suy gẫm là phản ứng của các kinh sư và người Pharisêu trước lời khiển trách của Chúa Giêsu: “Khi Đức Giêsu ra khỏi đó, các kinh sư và các người Pharisêu bắt đầu căm giận Người ra mặt, và vặn hỏi Người về nhiều chuyện, gài bẫy để xem có bắt được Người nói điều gì sai chăng” (Lc 11:53-54). Đây cũng là phản ứng của nhiều người trong chúng ta khi bị khiển trách hay sửa lỗi. Chúng ta cũng căm giận ra mặt và tìm cách trả đũa người đã khiển trách mình. Khi bị người khác khiển trách, chúng ta cần có thái độ khiêm nhường. Đôi khi chúng ta cần có óc “khôi hài,” tức là biết “cười” sự “dại dột” của mình và tìm cách thăng tiến. Người khôn ngoan là người tìm thấy ý nghĩa trong cái vô nghĩa; tìm thấy bài học trong mọi biến cố của cuộc đời, nhất là những biến cố không mấy “theo ý mình.”
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
