Hội Thánh là một thực thể phong phú, mang nhiều khía cạnh và tầng lớp, trong đó cơ cấu phẩm trật và đặc sủng là hai yếu tố quan trọng làm nên đời sống của Hội Thánh. Các định nghĩa về Hội Thánh từ xưa đến nay đã luôn nhấn mạnh đến hai khía cạnh này. Thánh Luy Congha cho rằng Hội Thánh bao gồm cơ cấu phẩm trật và đặc sủng, trong khi Thánh Vunthataza lại nhấn mạnh đến phẩm trật và tình yêu. Sự hiện diện song hành của những yếu tố này đôi khi có thể tạo ra sự căng thẳng, nhưng trên thực tế, sự cân bằng giữa chúng sẽ giúp đời sống thánh hiến trở nên phong phú và bền vững. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về mối quan hệ giữa cơ cấu phẩm trật và đặc sủng, đồng thời làm sáng tỏ vai trò của sự hài hòa giữa hai yếu tố này trong đời sống thánh hiến.
Cơ Cấu Phẩm Trật và Đặc Sủng trong Hội Thánh
Hội Thánh phẩm trật được hiểu như một hệ thống chặt chẽ, bao gồm quyền bính, chức vị và các quy luật. Cơ cấu này được thiết lập để đảm bảo sự ổn định và trật tự trong Hội Thánh. Nếu thiếu cơ cấu, Hội Thánh dễ rơi vào sự hỗn loạn. Những điều lệ và quy tắc này giúp Hội Thánh duy trì sự nhất quán và công lý trong các quyết định và hoạt động mục vụ.
Ngược lại, đặc sủng là món quà Chúa Thánh Thần ban cho Hội Thánh theo từng thời kỳ, nhằm hướng dẫn, khuyên bảo, và giảng dạy cộng đoàn Dân Chúa. Đặc sủng không bị giới hạn bởi bất kỳ khuôn khổ nào, và luôn mở ra những hướng đi mới, những cách thức tiếp cận mới để phục vụ. Đặc sủng đem đến sự sáng tạo và linh động trong Hội Thánh, giúp người sống đời thánh hiến luôn mở rộng trái tim và khối óc trong sứ mạng của mình.
Một câu chuyện minh họa rõ nét về sự cân bằng giữa cơ cấu phẩm trật và đặc sủng chính là câu chuyện Thánh Ifunga, một nhà thần học lỗi lạc với những ý tưởng quá tiên phong. Dù ngài gặp nhiều khó khăn, bị chống đối và thậm chí bị bãi chức, Thánh Ifunga vẫn kiên nhẫn đón nhận những thử thách với lòng khiêm nhường. Nhờ vậy, tư tưởng của ngài sau này đã được Công Đồng Vaticanô II và Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II công nhận, làm nền tảng cho sự đổi mới của Giáo Hội.
Phép So Sánh với Các Hình Ảnh Trong Tin Mừng
Câu chuyện về sự phục sinh của Đức Giêsu cũng là một hình ảnh tượng trưng rõ ràng cho hai khía cạnh này. Phêrô, đại diện cho Hội Thánh phẩm trật, chạy chậm hơn nhưng vẫn đến được ngôi mộ trống. Trong khi đó, Gioan, người môn đệ Chúa yêu, đại diện cho Hội Thánh của tình yêu và đặc sủng, chạy nhanh hơn. Tuy nhiên, khi đến trước ngôi mộ, Gioan đã không bước vào ngay, vì kính trọng quyền bính của Phêrô. Cả hai cùng chứng kiến sự kiện, nhưng chỉ có Gioan, người môn đệ của tình yêu, tin vào sự phục sinh.
Qua hình ảnh này, chúng ta thấy rằng đặc sủng có thể đi trước, có thể linh động và sáng tạo hơn, nhưng cuối cùng vẫn phải vâng phục cơ cấu phẩm trật. Sự phối hợp hài hòa giữa quyền bính và đặc sủng sẽ dẫn đến sự phát triển của đức tin. Điều này cũng phản ánh rõ nét trong đời sống thánh hiến: những đặc sủng về âm nhạc, giáo dục, y tế, hay các lĩnh vực xã hội đều cần vâng lời và kính trọng quyền bính của các bề trên.
Bài Học và Kết Luận
Khi đến một xứ mục vụ, chúng ta sẽ thấy rằng các quy định của giáo xứ đại diện cho cơ cấu phẩm trật, còn công việc phục vụ là biểu hiện của đặc sủng. Hai yếu tố này cần phải hài hòa với nhau, để đảm bảo cộng đoàn sống trong sự yêu thương và tôn trọng lẫn nhau. Dù ở vị trí nào – bề trên hay bề dưới, người đại diện của cơ cấu phẩm trật hay đặc sủng – cả hai đều cần giữ lòng kính trọng, yêu thương nhau, để Hội Thánh được xây dựng vững mạnh trên nền tảng của quyền bính và tình yêu. Sự vâng lời của Hội Thánh đặc sủng đối với Hội Thánh phẩm trật chính là điều kiện để đức tin được thể hiện và thăng hoa. Đời sống thánh hiến cũng cần sự hài hòa giữa hai yếu tố này để cộng đoàn không chỉ được xây dựng trên quyền bính, mà còn trên tình yêu và lòng mến.
Sự hòa hợp giữa cơ cấu phẩm trật và đặc sủng không chỉ là một nguyên tắc lý thuyết mà còn là một thực tế sống động trong đời sống thánh hiến. Khi quyền bính và đặc sủng cùng song hành, chúng tạo nên sự ổn định và sáng tạo, giúp Giáo Hội phát triển và truyền tải thông điệp yêu thương của Chúa Kitô. Thông qua sự tuân phục, kính trọng và lòng yêu mến, mỗi cá nhân trong cộng đoàn thánh hiến có thể góp phần xây dựng một Hội Thánh vững mạnh, nơi quyền bính và tình yêu đồng hành để phục vụ Dân Chúa.
(Tham khảo từ bài tĩnh tâm của Linh mục Giuse Nguyễn Thể Hiện)
BIỂN
Hội dòng Mến Thánh Giá Huế
