(Hc 3:17-18.20.28-29; Dt 12:18-19.22-24a; Lc 14:1.7-14)
Sống trong xã hội hôm nay, những người có chức có quyền luôn được đưa được đón và hệ quả là nhiều người trong họ trở nên tự cao. Những người có chức quyền được hưởng nhiều bổng lộc. Họ ăn ngon mặc đẹp, sống trong nhà cao cửa rộng, để rồi khó cảm nhận được cái nóng cái lạnh, cái đói cái khát của anh chị em đang sống chung quanh họ. Lời Chúa ngày Chúa Nhật hôm nay tập trung vào việc giáo huấn những người đang có vai trò lãnh đạo [gia đình, các hội đoàn, tổ chức, giáo xứ, giáo phận, Giáo Hội]. Nói một cách cụ thể, ai trong chúng ta cũng là “người lãnh đạo,” tức là người đang hướng dẫn người khác [đến với Chúa và đến với nhau trong tình yêu của Chúa]. Chúng ta hãy để lời Chúa hướng dẫn chúng ta trong việc hướng dẫn người khác.
Bài đọc 1 trích từ sách Huấn Ca. Theo truyền thống, người ta xem cuốn sách này chứa đựng những lời dạy của vua Solomon cho các con của mình. Thật vậy, cung giọng của trích đoạn hôm nay cho thấy rõ tâm tình của người cha khuyên nhủ con mình. Người cha trong bài đọc 1 chỉ cho người con những loại người sau: (1) người được yêu mến hơn người hào phóng là người luôn hoàn thành việc mình làm một cách nhũn nhặn (Hc 3:17); (2) người sống đẹp lòng Đức Chúa là người càng làm lớn thì càng tự hạ (Hc 3:18); (3) người sống khiêm nhường là người tôn vinh Chúa qua cuộc sống của mình (Hc 3:20); (4) người bị sự xấu xa ăn sâu mọc rễ trong mình là người kiêu ngạo. Những ai kiêu ngạo bị lâm cảnh khốn cùng thì vô phương cứu chữa (Hc 3:28); (5) người để tâm nghiên cứu các ẩn dụ [ý nghĩa của cuộc sống] là người sáng trí; (6) và người ao ước có tai thính để nghe [nghe Chúa và nghe nhau] là người khôn ngoan (Hc 3:29). Đọc qua những loại người này, chúng ta thuộc loại nào? Thành thật mà nói, chúng ta có một ít của người này và một ít của người kia. Nhưng cuối cùng, người sống khiêm nhường sẽ là người mà chúng ta cần phải trở nên. Vì Chúa Giêsu trong bài Tin Mừng hôm nay ca ngợi những ai sống khiêm nhường và tự hạ.
Bài Tin Mừng hôm nay được đặt trong bối cảnh bữa tiệc. Hình ảnh bữa tiệc luôn được sử dụng trong Kinh Thánh để ám chỉ bàn tiệc mà Thiên Chúa dọn trong ngày cánh chung. Đây là điều chúng ta thấy thánh Phaolô trình bày trong bài đọc 2: “Nhưng anh em đã tới núi Xion, tới thành đô Thiên Chúa hằng sống, là Giêrusalem trên trời, với con số muôn vàn thiên sứ. Anh em đã tới dự hội vui, dự đại hội giữa các con đầu lòng của Thiên Chúa, là những kẻ đã được ghi tên trên trời” (Dt 12:22-23). Trong bữa tiệc trên trời này, chúng ta được đến cùng “Thiên Chúa, Đấng xét xử mọi người, đến với linh hồn những người công chính đã được nên hoàn thiện” (Dt 12:23). Nhưng chúng ta không run sợ trước sự phán xét của Thiên Chúa vì khi đến với Thiên Chúa, chúng ta cũng “đã tới cùng vị Trung Gian giao ước mới là Đức Giêsu” (Dt 12:24a). Chính vị Trung Gian giao ước mới này sẽ chỉ cho chúng ta phải làm gì và Ngài sẽ là Đấng bào chữa cho chúng ta.
Ngay từ đầu, bữa tiệc này đã có một cái gì đó không ổn, đó là những chủ nhà [ông thủ lãnh nhóm Pharisêu] và những người đồng bàn “cố dò xét Người” (Lc 14:1). Tuy nhiên, tình thế thay đổi: thay vì bị dò xét, Chúa Giêsu lại “dò xét” họ. Nhiều lần trong cuộc sống, chúng ta đến với Chúa với một động lực không thuần khiết, đó là muốn “dò xét xem Chúa” có ban cho mình điều mình xin không hay bắt Chúa làm theo ý mình. Chúa vẫn đón nhận và đến với chúng ta. Nhưng Ngài sẽ quan sát để xem chúng ta cần thay đổi gì và chỉ dạy chúng ta. Ước gì chúng ta sẵn sàng nghe theo lời chỉ dạy của Ngài để sống trọn vẹn hơn cho Ngài. Bài Tin Mừng được chia ra làm hai phần: phần 1 chứa đựng lời dạy của Chúa Giêsu cho khách được mời đến dự tiệc (Lc 14:7-11) và phần 2 trình bày lời dạy của Chúa Giêsu cho người mời (Lc 14:12-14). Nói một cách ngắn gọn, bài Tin Mừng nói về những thái độ cần có khi mời khách đến dự tiệc cũng như khi đi dự tiệc. Chúng ta cũng đến dự bàn tiệc Thánh Thể mỗi Chúa Nhật, chúng ta cần có những thái độ như thế nào?
Bài Tin Mừng hôm nay là phần đầu của lời dạy đầy khôn ngoan của Chúa Giêsu, là khách mời chính trong bữa tiệc. Những người khác chỉ là “khách dự tiệc.” Thuật ngữ “được mời” tiếng Hy Lạp là Keklemenoi. Trong đoạn Lc 14:1-24, thuật ngữ này mang hai nghĩa, ám chỉ “những người được chọn” hoặc “những người xem mình được chọn.” Trong đoạn trích Tin Mừng, nghĩa thứ nhất, tức là “những người được chọn” được sử dụng. Như vậy, họ cũng được mời với Chúa Giêsu, người khách mời chính. Nhưng ngạc nhiên thay, những người không phải là khách mời chính “cứ chọn cỗ nhất mà ngồi” (Lc 14:7). Hay nói theo nghĩa bình dân là dành mất chỗ nhất của Chúa Giêsu. Điều này thường xảy ra trong cuộc sống chúng ta. Thay vì để Chúa là Chúa, chúng ta chiếm lấy chỗ của Ngài để được danh dự và vinh quang, để được tôn trọng và phục vụ. Đây chính là bối cảnh mà trong đó lời dạy của Chúa Giêsu về thái độ cần có khi được mời dự tiệc [hay khi được Chúa chọn]. Trong lời dạy của Ngài, Chúa Giêsu dùng hình ảnh tương phản để dạy khách được mời. Ngài dùng cặp tương phản chỗ nhất-chỗ cuối, xấu hổ-vinh dự. Tuy nhiên, một chi tiết chúng ta cần lưu ý là việc sếp đặt chỗ nhất, chỗ cuối là do ông chủ tiệc. Sự tương phản đạt đến cao điểm trong câu kết luận của Chúa Giêsu: “Vì phàm ai tôn mình lên sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên” (Lc 14:11). Trong câu này, Thánh Luca đặt vào sự khôn ngoan của con người một ý nghĩa thần học, đó là Thiên Chúa sẽ không bị lừa dối bởi những kẻ tự nâng mình lên. Tóm lại, chúng ta có thể nhận ra trong lời dạy của Chúa Giêsu cho khách dự tiệc những điểm sau: (1) biết mình là ai trong số khách mời; (2) đừng tự chọn chỗ nhưng theo sự hướng dẫn của chủ tiệc [vâng phục].
Sau khi dạy khách dự tiệc những thái độ cần có khi dự tiệc, Chúa Giêsu hướng dẫn chủ tiệc về việc chọn lựa khách mời. Trong lời dạy này, chúng ta sẽ nhận ra vấn đề đang xảy ra trong cộng đoàn của Thánh Luca. Thật vậy, theo các học giả Kinh Thánh cộng đoàn Thánh Luca không tiếp tục nền luân lý hỗ tương nhiệm nhặt của Hy Lạp – Rôma. Trong nền luân lý đó, bạn bè là những người đặt mọi sự làm của chung. Họ luôn giúp đỡ nhau với hy vọng rằng khi họ gặp khó khăn thì bạn bè sẽ giúp họ. Còn trong cộng đoàn Thánh Luca, các thành viên đến từ nhiều hoàn cảnh sống và quốc gia khác nhau và họ đặt mọi sự làm của chung. Không ai bị loại ra ngoài khi gặp khó khăn. Ai cũng có bổn phận giúp người khác dù họ không phải là bạn của mình. Như vậy, khi có tụ họp ai cũng phải được mời, chứ không chỉ mời những người thân của mình. Điều này không được thực hiện trong cộng đoàn của Thánh Luca. Chi tiết này cung cấp cho chúng ta bối cảnh để hiểu những lời của Chúa Giêsu nói với người chủ tiệc trong bài Tin Mừng hôm nay: “Khi nào ông đãi khách ăn trưa hay ăn tối, thì đừng mời bạn bè, anh em, hay bà con, hoặc láng giềng giàu có, kẻo họ cũng mời lại ông, và như thế ông được đáp lễ rồi. Trái lại, khi ông đãi tiệc, hãy mời những người nghèo khó, tàn tật, què quặt, đui mù. Họ không có gì đáp lễ, và như thế, ông mới thật có phúc: vì ông sẽ được đáp lễ trong ngày các kẻ lành sống lại” (Lc 14:12:-14). Trong những lời này, Chúa Giêsu phân biệt ra hai loại khách mời [mang tính tương phản]: loại thứ nhất bao gồm bạn bè, anh em, hay bà con hoặc láng giềng giàu có. Lợi thế khi mời nhóm này là họ sẽ mời lại chúng ta và như thế chúng ta đã được đáp lễ. Đây là điều chúng ta vẫn thường làm trong xã hội hiện nay. Khi có tiệc hay việc gì, chúng ta thường mời những người thân, những người chúng ta biết. Sau đó, khi họ có tiệc hay việc gì, họ cũng mời lại chúng ta. Khi làm như thế, chúng ta không để ý đến loại thứ hai mà Chúa Giêsu đề cập đến, đó là những người nghèo khó, tàn tật, què quặt, đui mù. Khi mời nhóm này, chúng ta không được lợi gì vì họ không có gì để đáp lễ “trong cuộc sống này,” nhưng chúng ta sẽ được đáp lễ “trong ngày các kẻ lành sống lại.” Thánh Luca muốn nhắc nhở các thành viên trong cộng đoàn của mình phải vượt lên trên kiểu tính toán của con người, đó là kiểu tính toán mang tính “hòn đất ném đi thì hòn chì ném lại.” Họ phải sống như những người môn đệ của Chúa Giêsu là những người đã nhận nhưng không thì cũng phải cho đi cách nhưng không (x. Mt 10:8). Họ phải biết nhìn vượt qua những gì là tạm thời để hướng đến những gì là vĩnh cửu. Chỉ những ai có cái nhìn như thế mới biết mở lòng cho những ai thiếu may mắn hơn mình vì họ biết rằng phần thưởng “trong ngày kẻ chết sống lại” thì quan trọng hơn phần thưởng chóng qua trong cuộc sống tạm thời trên trần thế.
Tóm lại, điều Chúa Giêsu muốn nói đến trong bài Tin Mừng hôm nay là chúng ta không được loại trừ bất kỳ người nào ra khỏi tình yêu [ra khỏi con tim] của chúng ta dù chúng ta không thu lợi được gì khi chúng ta yêu thương họ. Tình yêu chận thật không đặt quan trọng ở việc mình sẽ lấy được gì từ người khác, nhưng ở việc mình sẽ trao ban điều gì cho người khác.
Lm. Antôn Nguyễn Ngoc Dũng, SDB
