(Rm 14:7-12; Lc 15:1-10)
Chúng ta đang sống trong một xã hội đề cao chủ nghĩa cá nhân. Con người chỉ còn sống và tìm lợi ích cho chính mình. Chúng ta cũng còn tìm thấy người sống và tìm lợi ích cho người khác. Nhưng con số này thì rất ít. Trong bài đọc 1 hôm nay, Thánh Phaolô trình bày hai điều quan trọng cho đời sống Kitô hữu, đó là (1) chúng ta sống cho ai, và (2) lý do không được xét đoán và khinh dể anh chị em mình.
Theo Thánh Phaolô, “không ai trong chúng ta sống cho chính mình, cũng như không ai chết cho chính mình. Chúng ta có sống là sống cho Chúa, mà có chết cũng là chết cho Chúa. Vậy, dù sống, dù chết, chúng ta vẫn thuộc về Chúa; vì Đức Kitô đã chết và sống lại chính là để làm Chúa kẻ sống cũng như kẻ chết” (Rm 14:7-9). Những lời này chấn vấn mạnh mẽ tận cõi thâm sâu cõi lòng của chúng ta, vì nhiều người trong chúng ta đang sống cho Chúa theo vẻ bề ngoài, nhưng bên trong lại tìm hư danh cho chính mình. Nếu thành thật với chính mình, chúng ta phải chân nhận rằng chúng ta chưa sống cho Chúa mà cũng chưa chết cho Chúa. Sống cho Chúa và chết cho Chúa ám chỉ đến việc sẵn sàng đón nhận những vui buồn sướng khổ của cuộc sống nhưng mắt lúc nào cũng dán chặt vào Chúa.
Thánh Phaolô cũng khuyên nhủ các tín hữu Rôma [và chúng ta] không được xét đoán và khinh dể người khác. Khi làm thế, chúng ta sẽ phải trả lẽ trước toà Thiên Chúa. Điều này cho thấy khi chúng ta xét đoán hoặc khinh dể anh chị em mình, chúng ta xét đoán và khinh dể chính mình. Điều này xảy ra vì chúng ta thuộc về cùng một thân thể, điều mà chúng ta nghe trong bài đọc 1 thứ ba vừa qua. Thật vậy, tất cả chúng ta đều đang đi trên cùng một chiếc thuyền và xuôi về cùng một bến. Đừng làm chiếc thuyền chao đảo bằng những cuộc chiến không cần thiết. Nếu không, tất cả chúng ta sẽ chìm và sẽ cùng chung một số phận.
Một trong những điều làm chúng ta ngạc nhiên và bắt chước Chúa Giêsu là thái độ yêu thương mà Ngài dành cho những người tội lỗi. Chúng ta thấy ở đâu có Chúa Giêsu, ở đó có những người tội lỗi tụ họp: “Khi ấy, các người thu thuế và các người tội lỗi đều lui tới với Đức Giêsu để nghe Người giảng” (Lc 15:1). Những người tội lỗi đến với Chúa Giêsu vì họ được đón nhận. Điều này là một thách đố cho chúng ta để đón nhận những người làm chúng ta đau khổ và tổn thương. Mong rằng ở đâu có sự hiện diện của chúng ta ở đấy những người bị loại trừ tìm thấy được sự tha thứ và đón nhận.
Bài Tin Mừng hôm nay trình thuật cho chúng ta hai trong ba dụ ngôn nói về lòng thương xót của Thiên Chúa dành cho tội nhân. Một cách chung, trong ba dụ ngôn này, Thánh Luca nhấn mạnh chủ đề lòng thương xót của Thiên Chúa sẽ vượt qua tất cả các giới hạn của con người về việc làm thế nào để Thiên Chúa hành động trước tội nhân. Thật vậy, lòng thương xót của Thiên Chúa quá dại dột như người mục tử bỏ 99 con chiên để cứu một con, như người phụ nữ bới tung căn nhà để tìm được đồng tiền thất lạc, và như người cha vui mừng đón người con trở về sau khi đã trở thành người dân ngoại. Vì những người môn đệ có một Thiên Chúa giàu lòng thương xót như thế, nên họ an tâm, tin tưởng và vui mừng trên con đường của Chúa Giêsu để đến với Thiên Chúa. Chi tiết này mời gọi mỗi người chúng ta đôi khi cũng trở nên “dại dột” để vượt qua sự tính toán thua thiệt ở đời để yêu thương và đón nhận những người anh chị em đi lạc xa đường. Chỉ có như thế, chúng ta mới biết chắc là mình đang tiến bước trên con đường theo Chúa Giêsu để đến với Chúa Cha, Đấng giàu lòng thương xót.
Hai dụ ngôn được trình thuật trong bài Tin Mừng hôm nay có chung một cốt chuyện, đó là: một cái gì đó lạc mất [con chiên hoặc đồng quan], đi tìm, tìm thấy, vui mừng, và cuối cùng mời người khác đến chung vui. Hai dụ ngôn được kết thúc như nhau với câu khẳng định của Chúa Giêsu về niềm vui ở trên trời khi một người tội lỗi hối cải: “Vậy, tôi nói cho các ông hay: trên trời cũng thế, ai nấy sẽ vui mừng vì một người tội lỗi ăn năn sám hối, hơn là vì chín mươi chín người công chính không cần phải sám hối ăn năn” (Lc 15:7, 10). Trong hai kết luận, chúng ta thấy có một sự khác biệt nhỏ, đó là câu 7 chứa đựng một sự so sánh giữa người tội lỗi hối cải với 99 người công chính không cần phải sám hối. Chi tiết này không tìm thấy trong câu 10. Một chi tiết khác mà chúng ta phải lưu ý là trong dụ ngôn đầu tiên, nhân vật chính là người nam, còn trong dụ ngôn thứ hai, nhân vật chính là người nữ. Điều này cho thấy là ai trong chúng ta, dù là nam hay nữ, cũng đều mang trong mình thân phận yếu hèn. Ai trong chúng ta cũng đôi khi đánh mất một cái gì đó [hoặc một ai đó]. Nhưng lòng thương xót của Thiên Chúa dành cho mỗi người như nhau. Hay nói đúng hơn, tình yêu của Thiên Chúa dành cho tội nhân nam cũng như nữ. Chúa luôn tìm kiếm chúng ta. Chúng ta có để Chúa tìm ra chúng ta không hay là chúng ta chạy trốn Chúa như Adam và Eva xưa?
Khi phân tích cẩn thận hai dụ ngôn này, chúng ta nhận ra rằng đề tài quan trọng nhất là đề tài niềm vui [“Tìm được rồi, người ấy mừng rỡ vác lên vai. Về đến nhà, người ấy mời bạn bè, hàng xóm lại, và nói: ‘Xin chung vui với tôi, vì tôi đã tìm được con chiên của tôi, con chiên bị mất đó’” (Lc 15:5-7); “Tìm được rồi, bà ấy mời bạn bè, hàng xóm lại, và nói: ‘Xin chung vui với tôi, vì tôi đã tìm được đồng quan tôi đã đánh mất’” (Lc 15:9)]. Niềm vui này có bốn điểm nhấn: (1) các chủ đề về tính phổ quát, cộng đoàn, ơn cứu độ được trộn lẫn với nhau một cách không thể tách rời; (2) sám hối là một điều kiện để tìm thấy niềm vui; (3) hạnh phúc bao gồm chính yếu trong sự sẵn lòng chia sẻ niềm vui của chính Thiên Chúa trong việc trao ban niềm vui cứu độ cho anh chị em mình; (4) lời mời gọi tham dự vào trong tình yêu và niềm vui của Thiên Chúa được ban phát qua Đức Giêsu Kitô. Đề tài niềm vui mời gọi chúng ta tìm đến với Chúa để cảm nghiệm tình yêu và lòng thương xót của Thiên Chúa dành cho chúng ta. Và khi đã cảm nghiệm được tình yêu đó, chúng ta cũng phải chia sẻ cho anh chị em mình bằng cách tha thứ và yêu thương họ như Thiên Chúa đã tha thứ và yêu thương chúng ta.
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
