Kể từ thuở Lâm Bích Giám mục[1]
Gieo Tin mừng phúc Lộc trời cao.
Đàng Trong Giáo phận tràn trào
Huệ ân Thiên Chúa, xiết bao nức lòng!
Lại lập ra một dòng tu mới:
Mến Thánh Giá, tên gọi lạ Thường,
Nhưng là biểu hiện tình thương,
Say mê Thiên Chúa trên đường khổ đau.
Hội Thừa Sai Tiếp nhau nối chí:
Thợ Đúc sau An Chỉ, Quy Nhơn,[2]
Nhờ công Linh mục Sen-măng[3],
Chiếc nôi yêu quý, Nhuần ơn cõi Trời.
Nhưng đất bằng hỡi ơi dậy sóng.
Thập giá là số phận nữ tu:
Bỏ rơi, vu khống, ngục tù.
Trúc trắc nẻo lối, mịt mù tương lai[4]!
Nhờ Chúa thương, bầu trời lại sáng:
8 phước viện: Trung Quán, Kẻ Bàng,
Sáo Bùn, Nhu Lý, Phủ Cam
Mỹ Hương cùng với Di Loan mở nhà.
Ấy nhờ công Cha La-bác-tét[5]
Đầy sáng suốt, lại hết nhiệt tình:
Truyền giáo phải có nữ binh
Xông vào chiến trận, Hy sinh cuộc đời.
Mà quả thế, vào thời Minh Mạng[6],
Cuộc bách hại thê thảm chưa từng:
Phước viện triệt hạ thẳng thừng,
Dì phước bị đuổi không ngưng về nhà.
Thời Tự Đức càng ra tay mạnh,
Ban sắc lệnh quyết đánh Hội dòng[7].
Ý vua cũng chỉ bằng không!
Xem thường nguy hiểm, một lòng ta đi.
Tâm Bình an, cớ chi lo ngại?
Việc Liên lạc quyết phải thi hành:
Đem Chúa cho các tù nhân.
Đem tin cho mục tử đang đợi chờ.
Đến Văn Thân, vô bờ khốn khổ:
Bố Liêu bị xóa sổ mất tăm,
Nhu Lý toàn thể chết oan,
Giáo xứ Dương Lộc ngập loang máu hồng[8].
Phước viện giảm Thiểu còn lại sáu,
Giữ đời tu, vật Báu chẳng sờn:
Kẻ Bàng, Phủ Cam, Dương Sơn,
Trí Bưu cùng với Di Loan, Tam Toà.
Rồi Năm Tư (1954), xảy ra Hiệp định
Rời Quảng Bình, trên Đỉnh sầu đau,
Miền Nam, Lê bước chân vào.
La Vang, đất Mẹ, Di Loan náu nhờ.
Đến Thanh Tân, Tam Tòa tạm trú,
Mãi sau về Đồng ngụ Kim Long.
Kẻ Bàng sáp nhập Phủ Cam.
Trí Bưu kể nữa là năm cộng đoàn[9].
Việc tu hành hết còn Phiến diện:
Thôi dệt cửi, bớt chuyện cày bừa.
Chuyển sang dạy dỗ trẻ thơ,
Chăm sóc người bệnh, trao đưa Tin Mừng.
Rồi nhu cầu Canh tân nên tốt
Hiệp nhất sao thành một Hội dòng,
Bề trên Giáo phận trông mong,
Chị em tất thảy đồng lòng một hai.
Mến Thánh Giá Thừa Sai tên gọi,
Đời tu cũng đổi mới rõ ràng:
Hiến chương, Lời khấn đàng hoàng[10]
Cúc cung Giáo luật, vẹn toàn hiến dâng.
Bao biến cố đất bằng sóng dậy.
Chị em đành lánh chạy tứ Phương.
Thánh giá vẫn mang lên đường,
Cắm miền đất mới, Tha hương gieo trồng.
Nhờ chính thế Hội dòng phát triển.
Nào Bà Rịa, Phan Thiết, Nha Trang
Hải ngoại cũng lắm cộng đoàn.
Bà Mẹ xứ Huế sinh con dẫy đầy.
Tựa Bằng Lăng, như cây xinh tốt.
Ân lộc trời tuôn rót bao niên,
Điểm tô Giáo hội mọi miền,
Kéo muôn ơn thánh, ơn thiêng dạt dào.
Chúa thế đấy: tình cao nghĩa cả!
Biết lấy gì Hoàn trả cho Cân?
Thanh luyện hồn xác bản thân,
Nên kim chi ngọc Diệp[11], tiến dâng Cha Trời.
Lm. P. Phan Văn Lợi, 18-08-2021
Viết tặng quý Chị Hưu Dưỡng nhân dịp kết thúc Khóa Tĩnh Tâm năm
[1] Đức Cha Lambert de la Motte, Đại diện Tông tòa tiên khởi Giáo phận Đàng Trong.
[2] ĐC Lambert lập Dòng MTG đầu tiên cho Giáo phận Đàng Trong tại An Chỉ, Quy Nhơn năm 1671. Các linh mục cùng Hội Thừa sai Hải ngoại Paris với ngài tiếp tục công việc lập dòng Mến Thánh Giá nhiều nơi.
[3] Cha Pierre de Sennemand thiết lập phước viện MTG tiên khởi cho vùng Bắc Đàng Trong (Giáo phận Huế tương lai) năm 1719 tại Thợ Đúc (nay gọi là Phường Đúc).
[4] MTG Thợ Đúc gặp nhiều gian nan từ phía giáo quyền (thời Đức Cha Alessandro di Alexandris) lẫn chính quyền (triều Cảnh Thịnh Tây Sơn).
[5] Cha Jean Labartette (được chọn làm Giám mục năm 1784, được tấn phong năm 1793). Ngài lập 8 phước viện tại Bắc Đàng Trong từ 1780 đến 1812.
[6] Minh Mạng bách hại Công giáo từ 1825 cho đến khi qua đời năm 1840. Chị Mađalêna Nguyễn Thị Hậu thuộc Phước viện Nhu Lý bị bắt năm 1839 (lúc mới 25t), bị cầm tù rồi bị lưu đày.
[7] Sắc lệnh tháng 01 và tháng 7 năm 1860: Các nữ tu không được cấp giấy thông hành để di chuyển ngoài địa phương mình đang ở, vì họ là những liên lạc viên đắc lực. Ai không tuân lệnh sẽ bị tù chung thân, hay làm đầy tớ cho quan lại. Các sắc lệnh Phân sáp và diệt “Tả đạo” trong các năm 1860–1862 đã gây ra tang thương tàn khốc chưa từng thấy : 115 linh mục bị giết chết, 2.000 nữ tu trong 80 tu viện MTG bị phân tán, trong đó hơn 100 chị tử đạo.
[8] Trong cuộc Văn Thân tàn sát năm 1885, các nữ tu Mến Thánh Giá thuộc 2 tu viện Nhu Lý và Bố Liêu hoàn toàn thiệt mạng vì chết đâm, chôn sống hoặc cùng bị thiêu sinh với các giáo dân. Bốn linh mục bản quốc, 58 nữ tu Mến Thánh Giá Nhu Lý và trên 2500 giáo dân đều bị thiêu sát.
[9] Sau 1954, Giáo phận Huế còn 5 Phước viện: Phủ Cam, Dương Sơn, Kim Long, Trí Bưu và La Vang.
[10] Ngày 07–6–1965, tám (08) nữ tu Mến Thánh Giá Thừa sai Huế chính thức tuyên khấn theo giáo luật của Hội Thánh. Từ đó, lời hứa trong Dòng chuyển sang lời khấn.
[11] Kim chi ngọc diệp: cành vàng lá ngọc. Cách gọi xưa, gán cho thiếu nữ con nhà quyền quí, Thật ra, chỉ những nữ tu hiến cả cuộc đời cho TC và tha nhân, trung tín giữ 3 lời khuyên Tin Mừng, mới đáng gọi là “cành vàng lá ngọc”.
