(Ds 11:25-29; Gc 5:1-6; Mc 9:38-43.45.47-48)
Trong cuộc sống, một thực tế mà nhiều người chúng ta đã một lần trải qua đó là ghen tỵ khi người khác có những điếu tốt hơn mình. Bài đọc 1 hôm nay thuật lại cho chúng ta câu chuyện về việc Đức Chúa lấy Thần Khí đang ngự trên Môsê để ban cho bảy mươi kỳ mục. Nhờ Thần Khí, bảy mươi kỳ mục bắt đầu phát ngôn nhân danh Đức Chúa. Tuy nhiên, bước ngoặt của câu chuyện xảy ra khi “có hai người ở lại trong trại, một người tên là En-đát, một người tên là Mê-đát. Các ông đã được ghi trong danh sách kỳ mục, nhưng đã không đến Lều. Thần Khí đậu xuống trên các ông và các ông bắt đầu phát ngôn trong trại” (Ds 11:26). Sự kiện này làm cho Giôsuê “thấy khó chịu.” Ông chạy đến nói Môsê cấm hai người này không được phát ngôn nhân danh Chúa. Tuy nhiên, Môsê đã không tỏ thái độ ghen tỵ, vì ông biết đường lối của Đức Chúa, đó là “ban Thần Khí trên toàn dân của Người để họ đều là ngôn sứ!” (Ds 11:29). Thái độ của Giôsuê khuyến cáo chúng ta về thái độ ghen tỵ của mình khi người khác được “như mình hoặc hơn mình.” Còn thái độ của Môsê mời gọi chúng ta biết chúc tụng Đức Chúa khi Ngài ban cho anh chị em mình những ơn lành mà Ngài ban cho chúng ta. Đời người ngắn ngủi. Khi chết, chúng ta không mang theo được gì. Chính vì vậy, chúng ta phải biết sống hạnh phúc khi người khác được Thiên Chúa ban cho những ơn lành như mình hoặc hơn mình. Sống thánh là biết đón nhận tất cả những gì mình là và mình có với niềm vui và tạ ơn mà không so sánh hoặc ghen tỵ với người khác.
Về phần mình, Thánh Giacôbê trong bài đọc 2 khuyến cáo những người giàu có về thái độ sống của họ. Thánh Giacôbê khuyến cáo họ những điểm sau: (1) tài sản của họ chỉ là những thứ chóng tàn [“Tài sản của các người đã hư nát, quần áo của các người đã bị mối ăn. Vàng bạc của các người đã bị rỉ sét; và chính rỉ sét ấy là bằng chứng buộc tội các người; nó sẽ như lửa thiêu huỷ xác thịt các người. Các người đã lo tích trữ trong những ngày sau hết này” (Gc 5:2-3)]; (2) gian lận không trả lương theo lẽ công bình và bác ái [“Các người đã gian lận mà giữ lại tiền lương của những thợ đi cắt lúa trong ruộng của các người. Kìa, tiền lương ấy đang kêu lên oán trách các người, và tiếng kêu của những thợ gặt ấy đã thấu đến tai Chúa các đạo binh” (Gc 5:4)]; (3) sống lối sống xa hoa, buông theo khoái lạc [“Trên cõi đất này, các người đã sống xa hoa, đã buông theo khoái lạc, lòng các người đã được no đầy thoả mãn trong ngày sát hại” (Gc 5:5)]; (4) kết án và giết hại người vô tội [“Các người đã kết án, đã giết hại người công chính, và họ đã chẳng cưỡng lại các người” (Gc 5:6)]. Đọc bốn điểm này, ai trong chúng ta cũng không khỏi tự vấn lòng mình vì chúng ta cũng đã sống lối sống như thế. Sự giàu có [về của cải hay tài năng] dễ làm chúng ta trở nên kiêu ngạo để rồi chúng ta không cần Chúa và xem thường anh chị em mình. Người giàu có là người có Chúa làm gia nghiệp và anh chị em mình làm bạn đồng hành trên đường về thiên đàng.
Chúng ta chỉ hiểu bài Tin Mừng hôm nay khi trở về với bài Tin Mừng Chúa Nhật tuần trước, nhất là trong lời Chúa Giêsu nói cho các môn đệ: “Ai tiếp đón một em nhỏ như em này vì danh Thầy” (Mc 9:37). Câu nói “ai đón tiếp người khác nhân danh Thầy” [trong bài Tin Mừng Chúa Nhật tuần trước], được chuyển thành “nhân danh thầy mà trừ quỷ” [trong bài Tin Mừng hôm nay]. Trong cả hai trường hợp, Chúa Giêsu sử dụng từ “bất kỳ ai.” Điều này cho thấy Chúa Giêsu không loại trừ ai ra khỏi việc tuyên xưng và “nhân danh Ngài” để làm việc tốt. Như vậy, Chúa Giêsu không phải là “tài sản riêng” của một người hoặc một số người [được tuyển chọn]. Ngài là “tài sản” của mọi người trong mọi thời đại. Điều đáng buồn là chúng ta thường “nhân danh Chúa Giêsu” để ganh tỵ nhau, ngay cả trong Giáo Hội [giữa các giáo phận, trong các giáo xứ, và giữa các dòng tu]. Chúng ta chỉ muốn Chúa Giêsu là của riêng mình. Điều này không có gì sai! Nhưng chúng ta đừng giới hạn “quyền năng” và “danh” của Ngài trong lối suy nghĩ hạn hẹp và trong “nhóm người ít ỏi” mà chúng ta nghĩ là những người được tuyển chọn.
Câu chuyện của bài Tin Mừng hôm nay giống với câu chuyện được trình thuật trong sách Dân Số (11:26-30). Sách Dân Số kể cho chúng ta nghe về việc Joshua đến nói với Môsê về trường hợp nói tiên tri của Eldad và Medad. Nhưng Môsê trách mắng thái độ ghen tỵ của Joshua. Thái độ rất khoan hồng của Môsê đối với Eldad và Medad được phản ảnh trong thái độ của Chúa Giêsu trong bài Tin Mừng hôm nay. Chúng ta có thể rút ra những điểm sau để suy gẫm cho ngày sống của chúng ta:
Thứ nhất, tránh thái độ cục bộ và giới hạn quyền năng của Thiên Chúa: “Thưa Thầy, chúng con thấy có người lấy danh Thầy mà trừ quỷ. Chúng con đã cố ngăn cản, vì người ấy không theo chúng ta” (Mc 9:38). Chẳng có mấy người trong chúng ta vui khi những người chúng ta không thích được thành công hoặc được Thiên Chúa nhận lời cầu nguyện của họ. Không những thế, chúng ta còn cắt nghĩa sai về những việc tốt họ làm đơn giản vì “họ không theo chúng ta.” Thái độ cục bộ này thường gây chia rẽ trong Giáo Hội, trong giáo phận và trong giáo xứ [trong nhà dòng, trong cộng đoàn]. Nếu không làm được điều tốt thì chúng ta đừng ngăn cản hoặc nói cắt nghĩa sai hoặc nói xấu những người khác khi họ làm việc tốt nhân danh Chúa Giêsu.
Thứ hai, luôn trung thành với thái độ sống của mình, đừng chuyển việc làm tốt sang “nói xấu” nhau: “Đừng ngăn cản người ta, vì không ai lấy danh nghĩa Thầy mà làm phép lạ, rồi ngay sau đó lại có thể nói xấu về Thầy” (Mc 9:39). Ở đây, Chúa Giêsu trình bày cho chúng ta một chân lý sống cần thiết, đó là, “đừng trở mặt” hay “thay lòng đổi dạ”: Những người lấy danh nghĩa Ngài để làm việc tốt thì cũng phải nói tốt về Ngài. Dùng danh Chúa Giêsu để làm điều tốt và nói tốt về Ngài thì dễ, nhưng dùng danh nghĩa Chúa Giêsu để làm việc tốt rồi nói tốt cho anh chị em của mình là điều khó đối với chúng ta.
Thứ ba, cộng tác với người khác không thuộc “phe” chúng ta để làm việc tốt: Quả thật, ai không chống lại chúng ta là ủng hộ chúng ta” (Mc 9:40). Đây là hình thức “tổng quát hoá” của điều Chúa Giêsu dạy ở trên, đó là, tránh thái độ loại trừ người khác. Một thực tế mà chúng ta học được trong câu nói của Chúa Giêsu là dù người khác như thế nào, nhưng họ không “chống lại” khi chúng ta làm việc tốt là họ đang ủng hộ chúng ta. Tuy nhiên, chúng ta cần phải lưu ý rằng: Những người không chống đối khi chúng ta làm việc tốt là ủng hộ chúng ta. Còn nếu chúng ta làm điều xấu mà bị họ chống đối, thì những người chống đối là những “ân nhân” của chúng ta; còn những người khuyến khích hoặc không chống đối khi chúng ta làm điều xấu là những người “chống đối” và là kẻ thù thật sự của chúng ta.
Bài Tin mừng tiếp tục tư tưởng về việc sử dụng “danh Chúa Giêsu” của Chúa Nhật trước. Điểm khác biệt là thay vì nói đến thái độ đón nhận người khác nhân danh Chúa Giêsu thì Thánh Maccô nói đến làm việc tốt cho người khác nhân danh Chúa Giêsu: “Ai cho anh em uống một chén nước vì lẽ anh em thuộc về Đấng Kitô, thì Thầy bảo thật anh em, người đó sẽ không mất phần thưởng đâu” (Mc 9:41). Tuy nhiên, toàn bộ lời dạy của Chúa Giêsu chuyển từ thể tích cực trong câu 41 [làm tốt cho người khác] sang thể tiêu cực [nên cớ vập phạm cho người khác] trong những câu tiếp theo của Tin Mừng.
Thật vậy, trong phần tiếp theo của bài Tin Mừng, từ “làm cớ” là “khẩu hiệu”: “Ai làm cớ cho một trong những kẻ bé mọn đang tin đây phải sa ngã, thì thà buộc cối đá lớn vào cổ nó mà ném xuống biển còn hơn” (Mc 9:42). Từ này có thể dịch là “nguyên nhân cho người khác phạm tội” hoặc “đặt một chướng ngại vật trước người khác.” Và từ “những kẻ bé mọn” không có nghĩa là những “đứa trẻ con,” nhưng là các thành viên của cộng đoàn. Tất cả các câu tiếp theo từ câu 43 đến 48 có chung một cấu trúc, nhưng chuyển từ việc làm cớ cho người khác sa ngã đến việc một bộ phận của cơ thể làm cớ cho chúng ta sa ngã, khi đó chúng ta phải cắt bộ phận đó để chúng ta có thể vào cõi sống/Nước Thiên Chúa và tránh được hoả ngục: “Nếu tay anh làm cớ cho anh sa ngã, thì chặt nó đi ; thà cụt một tay mà được vào cõi sống còn hơn là có đủ hai tay mà phải sa hoả ngục, phải vào lửa không hề tắt. Nếu chân anh làm cớ cho anh sa ngã, thì chặt nó đi; thà cụt một chân mà được vào cõi sống còn hơn là có đủ hai chân mà bị ném vào hoả ngục. Nếu mắt anh làm cớ cho anh sa ngã, thì móc nó đi; thà chột mắt mà được vào Nước Thiên Chúa còn hơn là có đủ hai mắt mà bị ném vào hoả ngục, nơi giòi bọ không hề chết và lửa không hề tắt” (Mc 9:43-48).
Nhiều người trong chúng ta hiểu đoạn Tin Mừng này theo nghĩa văn tự, tức là nghĩa đen của từ. Nói cách khác, chúng ta áp dụng những lời Chúa Giêsu dạy vào trong cuộc sống của mình: Nếu tay, hoặc chân hoặc mắt làm cớ vấp phạm cho chúng ta, chúng ta hãy cắt nó khỏi cơ thể chúng ta. Nếu làm như thế, không ai trong chúng ta còn tay, còn chân hay còn mắt. Vậy Chúa Giêsu muốn dạy điều gì ở đây? Đoạn Tin Mừng hôm nay nằm trong bối cảnh Chúa Giêsu đang dạy các môn đệ của Ngài về chân tính của Ngài là Đấng Messia và ơn gọi của người môn đệ. Trong những Chúa Nhật vừa qua, chúng ta nghe từ Tin Mừng việc Chúa Giêsu khuyên dạy các môn đệ những thái độ cần có để sống với nhau, nhất là thái độ đón nhận nhau nhân danh Ngài. Theo nghĩa này, chúng ta thấy những lời dạy của Chúa Giêsu trong những câu trên mang nghĩa cộng đoàn và nhằm mục đích nói đến khả thể loại trừ những thành viên làm cớ vấp phạm cho người khác trong cộng đoàn vì trong văn hoá Hy Lạp – Roma cổ, người ta sử dụng “thân thể” như hình ảnh tượng trưng cho cộng đoàn [chúng ta thấy điều này rõ ràng trong tư tưởng của Thánh Phaolô]. Dựa trên chi tiết này, chúng ta tự hỏi: Tôi có đang loại trừ ai ra khỏi con tim của tôi không?
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
