(2 Cr 12:1-10; Mt 6:24-34)
Như chúng ta đã trình bày trong bài chia sẻ lời Chúa hôm qua, nhiều người trong chúng ta thường tự hào về những điều mà “xác thịt” thực hiện. Nhưng rồi, khi nhìn lại, chúng ta nhận ra những điều đó chỉ mang lại sự thoả mãn tạm thời, chóng qua. Bên cạnh đó, Thánh Phaolô nói cho chúng ta về điều mà ngài đã tự hào, đó là sức mạnh của Thiên Chúa đang hoạt động trong ngài. Điều Thánh Phaolô muốn nói là trong chúng ta có hai “sức mạnh” đang làm việc: sức mạnh của những ham muốn thân xác và sức mạnh của Đức Giêsu Kitô. Đây là đề tài xuyên suốt hai bài đọc lời Chúa hôm nay.
Bài đọc 1 tiếp tục trình thuật cho chúng ta về điều mà Thánh Phaolô tự hào. Đầu tiên, Thánh Phaolô nói chúng ta đừng tự hào vì tự hào “nào có ích gì!” (2 Cr 12:1). Nhưng nếu chúng ta muốn tự hào, thì hãy tự hào trong Đức Giêsu Kitô: “Về một người như thế, tôi sẽ tự hào; còn về bản thân tôi, tôi chỉ tự hào về những yếu đuối của tôi. Quả vậy, nếu muốn tự hào, thì tôi cũng không phải là người điên, vì tôi nói sự thật. Nhưng tôi không làm thế, kẻo người ta đánh giá tôi quá cao, so với điều họ thấy nơi tôi hoặc nghe tôi nói” (2 Cr 12:5-6). Có bao giờ chúng ta cảm thấy tự hào vì mình là một người Kitô hữu [hay là một tu sĩ] không? Chúng ta cũng phải chân nhận rằng nhiều khi chúng ta cũng cảm thấy đời sống của người Kitô hữu [hay đời tu] quá khắt khe và như một gánh nặng. Như vậy, chẳng có gì để tự hào. Tốt hơn là tự hào về những thành quả mình đạt được trong cuộc sống. Thánh Phaolô mời gọi chúng ta tự hào “trong Đức Kitô.” Đây có phải là sự thật mà chúng ta đang sống không?
Khi đối diện với những yếu đuối của thân xác, nhiều người trong chúng ta thường có cảm giác mặc cảm hoặc thất vọng về chính mình. Nhưng chúng ta cần ý thức rằng, những yếu đuối của thân xác giúp chúng ta khiêm nhường và ý thức hơn sự nương tựa Chúa, cần đến ân sủng của Ngài. Thánh Phaolô quả quyết rằng: “Ơn của Thầy đã đủ cho anh, vì sức mạnh của Thầy được biểu lộ trọn vẹn trong sự yếu đuối” (2 Cr 12:9). Trong yếu đuối của mình, chúng ta lại làm được những điều mà tự sức chúng ta không làm được. Đây là điều làm cho chúng ta vui mừng và tự hào, vì trong những việc như thế, chúng ta nhận ra là chính Chúa đang hành động trong chúng ta chứ không phải chúng ta đang làm: “Thế nên tôi rất vui mừng và tự hào vì những yếu đuối của tôi, để sức mạnh của Đức Kitô ở mãi trong tôi. Vì vậy, tôi cảm thấy vui sướng khi mình yếu đuối, khi bị sỉ nhục, hoạn nạn, bắt bớ, ngặt nghèo vì Đức Kitô. Vì khi tôi yếu, chính là lúc tôi mạnh” (2 Cr 12:9-10).
Trong bài Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu cũng nói về điều mà Thánh Phaolô đã trình bày trong bài đọc 1, đó là có hai “ông chủ” đang hoạt động trong cuộc đời của mỗi người chúng ta: xác thịt [tiền của] và ân sủng [Thiên Chúa]. Bài Tin Mừng hôm nay nói đến hai đề tài khác nhau: đề tài về việc chọn lựa giữa Thiên Chúa và Tiền Của (Mt 6:24) và đề tài về sự chăm sóc của Thiên Chúa và lo lắng của con người (Mt 6:25-34).
Trong đề tài thứ nhất, Chúa Giêsu muốn dạy các môn đệ về việc chọn lựa giữa Thiên Chúa và Tiền Của như sau: “Không ai có thể làm tôi hai chủ, vì hoặc sẽ ghét chủ này mà yêu chủ kia, hoặc sẽ gắn bó với chủ này mà khinh dể chủ nọ. Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa vừa làm tôi Tiền Của được” (Mt 6:24). Trong những lời này, Chúa Giêsu khuyến cáo các môn đệ rằng các ông không thể phục vụ Thiên Chúa với một con tim bị phân chia. Hay nói cách tích cực hơn, Chúa Giêsu mời gọi các môn đệ phải tạo cho mình một chọn lựa nền tảng để yêu Thiên Chúa trên tất cả mọi sự và tất cả những thứ khác chỉ có giá trị bao lâu chúng được hướng dẫn bởi tình yêu của Thiên Chúa. Theo lối nói của người Do Thái, “Tiền Của” là “đối thủ” của Thiên Chúa, và nó có thể là bất cứ cái gì và bất cứ người nào. Qua điểm đầu tiên này, Chúa Giêsu mời gọi chúng ta hãy xem xét lại tình yêu của chúng ta dành cho Ngài. Nhiều khi chúng ta yêu Ngài với một con tim bị phân chia. Chúng ta không yêu Ngài cách trọn vẹn vì chúng ta để cho một điều gì đó hay một người nào đó làm chủ mình đến nỗi chúng ta xem Thiên Chúa như “kẻ thù” vì Ngài cướp mất khỏi chúng ta một khoảng thời gian và “niềm vui chóng qua” mà chúng ta có với vật đó hoặc với người đó. Tuy nhiên, xét cho cùng nguyên nhân chúng ta đến với Chúa bằng một con tim nửa vời là vì chúng ta luôn lo lắng cơm áo gạo tiền cho mình và cho gia đình. Trong bối cảnh này, Chúa Giêsu hướng các môn đệ [và chúng ta] về sự chăm sóc và quan phòng đầy yêu thương của Thiên Chúa. Đây là đề tài thứ hai mà Chúa Giêsu nói với các môn đệ được thuật lại trong bài Tin Mừng hôm nay.
Theo các học giả Kinh Thánh, phần 2 trong bài Tin Mừng hôm nay giả định lời dạy của Chúa Giêsu được đặt trong bối cảnh thịnh vượng của vùng Galilee và sự vô cảm đối với những nơi thiếu thốn. Bên cạnh đó, có thể Chúa Giêsu ám chỉ đến việc sửa dạy những người trẻ có sở thích khám phá những giới hạn sự hiện hữu của con người, những điều cần thiết và những giá trị đích thật cho đời sống. Điều này được thể hiện qua việc Chúa Giêsu bình phẩm trên những nhu cầu căn bản của con người như ăn, uống, mặc. Những điều này có thể trở thành ngẫu tượng cho những người chạy theo chúng. Tư tưởng này liên kết chúng ta với lời dạy trong phần đầu của bài Tin Mừng, đó là phải chọn lựa Thiên Chúa chứ không phải ngẫu tượng. Calvin định nghĩa ngẫu tượng là bất cứ điều gì đứng giữa chúng ta và Thiên Chúa; theo nghĩa này, tâm trí con người là một “nhà máy” sản sinh ra ngẫu tượng. Thật vậy, khi quá bận tâm và lo lắng cho một chuyện gì, chúng ta biến điều đó trở thành “ngẫu tượng” vì nó “thống trị” tư tưởng, lời nói, việc làm và cuộc sống của chúng ta. Điều gì đang thống trị chúng ta: Thiên Chúa hay một lo lắng nào đó?
Thuật ngữ quan trọng nhất trong phần 2 của bài Tin Mừng hôm nay là “lo lắng.” Ai trong chúng ta cũng lo lắng. Tuy nhiên, thuật ngữ “lo lắng” (merimnao) được sử dụng ở đây không mang nghĩa “lo lắng” như chúng ta thường hiểu, mà được hiểu theo nghĩa “quan tâm đến,” “suy nghĩ về nó.” Nói cách khác, từ “lo lắng” mà Chúa Giêsu nói ở đây được hiểu theo nghĩa “bị mất hút vào” hay “bị thống trị.” Khi chúng ta “lo lắng” theo nghĩa này, chúng ta không còn nghĩ đến gì khác; chúng ta loại trừ tất cả những thứ khác ra khỏi cuộc đời chúng ta. Đây là nguy hiểm mà Chúa Giêsu khuyên các môn đệ đừng bị rơi vào. Nếu đọc kỹ đoạn trích này, chúng ta nhận ra lối viết “bánh mì kẹp” quen thuộc. Câu 25 và câu 34 tạo thành một inclusio (lối viết bao gồm hay bánh mì kẹp): Điều duy nhất Chúa Giêsu khuyên các môn đệ là: “Đừng lo lắng.” Ngài muốn các môn đệ không lo lắng về hiện tại [câu 25: cho mạng sống] và cho tương lai [câu 34: cho ngày mai]. Còn những câu ở giữa (câu 26-33) nhằm mục đích củng cố niềm tin của các môn đệ vào sự quan phòng của Thiên Chúa bằng cách sử dụng những ví dụ lấy từ thiên nhiên hoặc lịch sử. Qua những chi tiết này, Chúa Giêsu muốn nói với chúng ta rằng: hãy nhìn thiên nhiên và lịch sử đời mình, Thiên Chúa đã chăm sóc mọi loài và chúng ta trong quá khứ và hiện tại. Ngài sẽ tiếp tục chăm sóc chúng ta trong tương lai. Tại sao chúng ta lại kém lòng tin và “để cho những của cải và thú vui trần thế” chiếm mất chỗ của Chúa trong cuộc đời chúng ta: “Trước hết hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và đức công chính của Người, còn tất cả những thứ kia, Người sẽ thêm cho. Vậy, anh em đừng lo lắng về ngày mai: ngày mai, cứ để ngày mai lo. Ngày nào có cái khổ của ngày ấy” (Mt 6:33-34).
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
